تأثيرگذاري زغال زيستي برگ نخل و تفاله ليموترش بر برخي ويژگي‌هاي فيزيكي و مكانيكي يك خاك لوم شني

تخريب خاك به‌عنوان تهديدي فزاينده در كشاورزي پايدار است. پژوهش حاضر با هدف بررسي اثر كاربرد سطوح مختلف، مواد اوليه و اندازه ذرات زغال زيستي بر برخي خصوصيات فيزيكي و مكانيكي يك خاك درشت بافت (لوم شني) انجام شد. پژوهش در گلخانه‌ تحقيقاتي دانشگاه شيراز در سال 1398-1399 انجام شد. به‌منظور بررسي اثر منابع، سطوح و اندازه‌ ذرات زغال زيستي بر جرم مخصوص ظاهري خاك، پايداري خاكدانه‌ها (ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها)، مقاومت فروروي و مقاومت برشي خاك از دو نوع زغال زيستي برگ نخل و تفاله ليمو ترش كه به مدت سه ساعت در دماي 500 درجه سانتي‌گراد گرماكافت شده بودند، استفاده شد. هركدام از زغال ­هاي زيستي به سه كلاس اندازه ذرات كوچك‌تر از 0/8، 0/8 تا 2 و 2 تا 4 ميلي‌متر تفكيك شد و در چهار سطح كاربرد 0/5، 1، 2 و 4 درصد وزني با خاك به همراه تيمار شاهد مورد استفاده قرار گرفت. گلدان‌ها در شرايط استاندارد و تا حدود نزديك رطوبت ظرفيت زراعي به مدت 15 ماه نگهداري شدند. نتايج نشان داد كاربرد زغال‌هاي زيستي سبب بهبود خصوصيات فيزيكي خاك شده است بدين ترتيب كه كاهش معنا‌دار (p 0.05) جرم مخصوص ظاهري خاك از 5/4 تا 19/8 درصد در كاربرد سطوح 0/5 تا چهار درصد زغال‌هاي زيستي، افزايش پايداري خاكدانه از 37/6 تا 73/6 درصد و افزايش مقاومت برشي از 3/2 تا 15 درصد در كاربرد يك تا چهار درصد زغال‌هاي زيستي در مقايسه با شاهد شده است. در كاربرد سطح چهار درصد زغال‌هاي زيستي مقاومت نفوذي پنج درصد افزايش يافت. زغال زيستي تفاله‌ ليمو در بهبود جرم مخصوص مخصوص ظاهري خاك مؤثرتر بوده، اگرچه زغال زيستي برگ نخل بر پايداري خاكدانه‌ها و مقاومت برشي اثرگذارتر بود. اختلاف معنا‌داري در اثر كاربرد منابع مختلف زغال زيستي بر مقاومت نفوذي خاك مشاهده نشد. صرف‌نظر از منابع زغال­زيستي، در سطوح يكسان، ذرات ريزتر زغال زيستي (كوچك‌تر از 0/8 ميلي‌متر)، در پايداري خاكدانه‌ها و مقاومت برشي مؤثرتر بودند، ولي ذرات درشت (42 ميلي‌متر) اثر بيش‌تري بر جرم مخصوص ظاهري خاك داشتند. نتايج اين پژوهش مي‌تواند در انتخاب زغال­ زيستي مناسب از نظر تاثير بر كيفيت فيزيكي و مكانيكي خاك استفاده شود.