اثر زغال زيستي و كود ورمي‌كمپوست بر جذب فلز نيكل از خاك توسط گوجه گيلاسي (Solanum lycopersicum var. cerasiforme)

استفاده از مواد به‌ساز طبيعي در خاك‌هاي حاوي نيكل مي‌تواند موجب استخراج نيكل از خاك، تجمع آن در قسمت خوراكي گوجه گيلاسي و ورود آن به زنجيره غذايي شود. مطالعه حاضر با هدف بررسي اثر زغال زيستي و ورمي‌كمپوست بر تجمع فلز نيكل در خاك و ميوه گوجه گيلاسي انجام شد. بدين منظور، آزمايشي به‌صورت عامليل در قالب طرح كاملاً تصادفي اجرا شد كه در آن تجمع فلز نيكل در ميوه و خاك گوجه گيلاسي تحت 6 تيمار مختلف آبياري با آب داراي نيترات نيكل (در دو مقدار متفاوت 75 و 150 ppm) و مقايسه آن با گلدان هاي آبياري شده با آب معمولي (شاهد) مورد بررسي قرار گرفت. يافته هاي اين پژوهش نشان داد، غلظت نيكل در ميوه گوجه گيلاسي در تمامي تيمارهاي آلوده به نيكل بالاتر از استانداردهاي معتبر جهاني است. به‌طوري‌كه در تيمار150 ppm نيكل همراه با ورمي‌كمپوست 10 درصد با مقدار 6.54 ميلي‌گرم بر كيلوگرم ، به صورت معني داري بيشتر از ساير تيمارها و غلظت نيكل در خاك گلدان‌هايي كه با مقادير 75 و 150 ppmنيكل آبياري شده‌اند (به‌ترتيب 4.83 و 4.1 ميلي‌گرم بر كيلوگرم)، به صورت معناداري بيش‌تر از خاك تيمارهاي داراي زغال زيستي و ورمي‌كمپوست است و افزودن اين مواد به خاك گلدان‌ها، سبب بالا بردن وزن خشك (به‌ترتيب 46 و 48 گرم) و وزن تر (به‌ترتيب 153.1 و 119 گرم) ميوه گوجه گيلاسي در مقايسه با گلدان‌هايي كه فاقد اين اصلاح‌كننده‌ها هستند، مي‌شود. هم‌چنين با توجه به اين‌كه ضريب تجمع زيستي در تمامي تيمارهاي داراي زغال زيستي و ورمي كمپوست، بيش‌تر از يك است. مي توان اظهار داشت كه ميوه گوجه گيلاسي در صورتي‌كه در خاك گلدان‌هاي آن از زغال زيستي يا ورمي كمپوست استفاده شود، قادر به استخراج نيكل از خاك بوده و مي‌تواند اين عنصر را به سطوح بالاتر زنجيره غذايي انتقال دهد. با توجه به اهميت اين موضوع پيشنهاد مي‌شود كه بر جذب نيكل از خاك توسط گوجه گيلاسي در غلظت‌هاي بالاتر از تيمارهاي اين پژوهش و ارزيابي ريسك سرطان‌زايي و غير سرطان‌زايي فلز نيكل از طريق بلع توسط گروه‌هاي هدف، مطالعات بيش‌تري انجام شود.