شدت بيابان‌زايي تحت تأثير آب زيرزميني و فرونشست زمين در حوزه آبخيز مهارلو- بختگان

هدف از انجام اين مطالعه بررسي ميزان تأثير افت سطح و تغيير كيفيت آب‌هاي زيرزميني و فرونشست زمين در بيابان‌زايي و تخريب اراضي در حوزه آبخيز مهارلو-بختگان با استفاده از مدل IMDPA است. بدين‌منظور، ابتدا لايه اطلاعاتي شاخص‌هاي كمي و كيفي آب زيرزميني شامل افت سطح آب زيرزميني، هدايت الكتريكي، نسبت جذب سديم و نيز نقشه فرونشست زمين و طبقه‌بندي آن‌ها به لحاظ خطر بيابان‌زايي تهيه شد. سپس با تلفيق نقشه‌هاي شدت تخريب كيفي و افت سطح آب زيرزميني و نيز نقشه فرونشست زمين به‌عنوان معيار خاك با استفاده از ميانگين هندسي، نقشه نهايي شدت بيابان‌زايي به‌دست آمد. در نهايت نقشه پهنه‌بندي شدت بيابان‌زايي با استفاده از كلاس‌هاي خطر نهايي بيابان‌زايي با توجه به ميانگين هندسي مقادير كلاس‌هاي خطر شاخص‌هاي كمي و كيفي تهيه شد. نقشه هدايت الكتريكي (EC) نشان داد كه 37.2 درصد از حوزه آبخيز در كلاس كم يا ناچيز، 24.8 درصد در كلاس متوسط، 9.5 درصد در كلاس شديد و 28.5 درصد از مساحت حوزه آبخيز در كلاس بسيار شديد قرار دارند. هم‌چنين نقشه پهنه‌بندي SAR نشان داد كه بيش از 99 درصد مساحت حوزه آبخيز داراي ارزش كم‌تر از 18 است و در طبقه كم يا ناچيز قرار مي‌گيرد. پهنه‌بندي افت سطح آب نيز نشان داد كه 65.6 درصد از سطح حوزه آبخيز مطالعه در كلاس كم يا ناچيز، تنها 3 درصد در كلاس متوسط، 5.7 درصد در كلاس شديد و 25.7 درصد در كلاس بسيار شديد قرار دارد. نقشه سطوح مختلف فرونشست زمين نشان داد كه بيش از 97 درصد مساحت حوزه آبخيز يا فاقد فرونشست بوده و يا در سطح پايين و ناچيز قرار گرفته است. در مجموع 83 درصد از سطح حوزه آبخيز داراي شدت بيابان‌زايي كم و متوسط و 17 درصد از آن داراي شدت بيابان‌زايي شديد و خيلي شديد است. بنابراين شدت بيابان‌زايي در بخش عمده‌اي از حوزه آبخيز در طبقه‌هاي كم و متوسط قرار گرفت كه با تغيير كاربري‌هاي كنوني و افزايش رو به رشد سطح زيركشت توصيه مي‌شود كه از هم اكنون برنامه‌ريزي‌هاي لازم براي جلوگيري از پيشرفت شدت بيابان‌زايي صورت گيرد.