بررسي و نقد نظريۀ سوين برن دربارۀ معناداري گزاره‌هاي الهياتي

مسئلۀ ما در اين مقاله از مهم‌ترين مسائل فلسفۀ دين معاصر است؛ آيا جملات و گزاره‌هايي كه در كتاب‌هاي اديان و مذاهب به‌كار رفته‌اند، همان معناي زبان عادي و عرفي را دارند يا معناي خاص و جديدي دارند. در دورۀ جديد با پيدايش تفكر پوزيتيويستي تلقي جديدي از اين مسئله به‌وجود آمد كه به بي‌معنايي زبان دين معروف شد. ريچارد سوين برن از جمله فيلسوفان دين معاصر، معتقد است گزاره‌هاي الهياتي، همان معناي زبان عادي را دارند. وي ضمن نقد نگاه پوزيتيويستي، ديدگاه خود را بر انسجام منطقي مبتني مي‌كند. در اين مقاله نظريۀ انسجام منطقي سوين برن را بررسي و نقد مي‌كنيم و به اين نتيجه مي‌رسيم كه اساساً بحث معناداري و بي‌معنايي زبان دين به‌ويژه از منظر پوزيتيويستي، بحث فهم و عدم فهم است و ارتباطي به انسجام منطقي ندارد؛ به‌عبارت ديگر در نگاه پوزيتيويست‌ها ادعا اين است كه نمي‌توان فهم محصلي از مفاد گزاره‌هايي ديني داشت و بنابراين در جايي كه فهمي در كار نيست، طبعاً بحث از انسجام مطرح نمي‌شود. البته در اينجا قصد دفاع از رويكرد پوزيتيويستي نداريم، بلكه ادعا مي‌كنيم كه با نظريۀ انسجام منطقي نمي‌توان نظريۀ بي‌معنايي را جواب داد.