نقد و بررسي ادله جان هاسپرس در مسئله نظام احسن

مسئلۀ شر از دشوارترين و بحث‌برانگيزترين مباحث كلامي‌ - فلسفي است. بسياري از انديشمندان با طرح مسئلۀ «نظام احسن» درصدد پاسخگويي به اين مسئله بوده‌اند. نظام احسن به‌ معناي بهترين و كامل‌ترين نظامي است كه خدا آفريده است. جان ‌هاسپرس با اين نظريه به مخالفت پرداخته است. ادلة او در دو حوزۀ «انساني» و «جهاني» در سه سطح «عاجز بودن خدا»، «جاهل بودن خدا» و «خيرخواه نبودن خدا» بررسي و نقد خواهد شد. همچنين پاسخ‌هاي عرضه‌شده به هاسپرس، در دو لايه «پسيني» و «پيشي» قابل طرح است. هدف و پرسش اصلي مقاله، نقد ادلۀ هاسپرس در سطوح سه‌گانه در مسئلۀ نظام احسن است. ضرورت چنين مقاله‌اي، نپرداختن محققان، به ادلۀ هاسپرس در مسئلۀ نظام احسن است. روش اين پژوهش، گردآوري داده‌ها، مطالعات كتابخانه‌اي، تحليل عقلي، انتقادي و تحليل مطالب، بر اساس منابع موجود در آثار جان ‌هاسپرس است. مهم‌ترين نتيجۀ سطح اول، «اعطاي به‌جا و حكيمانة آزادي به انسان» و «تفاوت ماهوي عالم ماده و آخرت» است. همچنين «ارادۀ عالمانه، حكيمانه و بدون ظلم» از يافته‌هاي سطح دوم تلقي مي‌شود. «تعالي روح» و «مبدأ خيرات بودن شرور» نيز از نتايج به‌دست‌آمده در سطح سوم است.