خدا و تصادف تكاملي؛ ناساز يا همساز؟

از دعاوي مهم طبيعت‌گرايان تكاملي و سردمداران الحاد جديد، ناسازي نظريۀ تكامل با نقش هدايت‌گرانۀ الهي در فرايند پيدايش حيات و تنوعات زيستي و پايان علمي نظريۀ فرگشتي براي خداباوري است. دستاويز اساسي اين گروه مسئلۀ شانس يا تصادف، و جايگاه آن در فرايند تطورات زيستي است. مقالۀ پيش رو بر آن است تا فارغ از درستي يا نادرستي اصل نظريۀ تكامل، با كاوش در معنا و كاربردهاي متعدد مفهوم تصادف در زيست‌شناسي، نسبت منطقي آن با نقش‌آفريني خداوند در اين زمينه را بررسي كند. روش تحقيق در مقام گردآوري اسنادي و كتابخانه‌اي و در مقام داوري عقلي تحليلي است. ماحصل تحقيق اين است كه هيچ‌يك از كاربردهاي رايج واژۀ شانس و تصادف در زيست‌شناسي و به‌طور خاص در نظريۀ تكامل، تعارضي با نقش‌آفريني خدا در آن ندارد و آنچه مي‌تواند چنين تعارضي را پديد آورد، مفهوم فلسفي تصادف است. همچنين برخي نگره‌هاي حداكثري در تبيين تصادف فرگشتي كه هيچ‌گونه پشتوانة علمي هم ندارد، تنها مي‌تواند به محدوديت نقش خدا در اين زمينه، نه انكار كامل آن، دلالت كند.