كانسار مس چاه فرسخ شمالي؛ نمونه‌اي از كانسارهاي سولفيد توده‌اي آتشفشانزاد (VMS) تيپ بشي (Besshi-type) در كمربند فلززايي ترود-چاه‌شيرين

كانسار مس چاه ‌فرسخ شمالي در توالي آتشفشاني-رسوبي نئوپروتروزوئيك-كامبرين زيرين و در بخش جنوب‌غربي كمربند فلززايي ترود- چاه‌شيرين واقع شده است. كانه‌زايي به صورت يك افق سولفيدي در سنگ ميزبان متاولكانيكي و به صورت محدودتر در سنگ هاي موسكوويت-كوارتز‌ شيست، و واحد مرمري تشكيل شده است. كانه‌هاي هيپوژن در كانسار چاه‌ فرسخ شمالي عبارتند از كالكوپيريـت، پيريـت، اسفالريت، تتراهـدريت-تنانتيت، مگنتيت، پيروتيت و بورنيت و كانه‌هاي سوپرژن شامل كالكوسيت، كووليـت، مالاكيت، آزوريت، كريزوكولا، هماتيت، ليمونيت و گوتيت هسـتند. كوارتز، كلسيت، اپيدوت، سرسيت و كلريت فراوان‌ترين كاني‌هاي باطله مي‌باشند. براساس مطالعات صحرايي و ميكروسكوپي سه رخساره‌ كانسنگي توده اي، لايه‌اي و رگه-رگچه اي در اين كانسار تشخيص داده شده است. براساس مطالعات ميانبارهاي سيال بر روي كوارتزهاي رخساره كانسنگ رگه- رگچه‌اي، ميانگين دماي همگن شدن سيالات 355 درجه سانتي‌گراد و ميانگين شوري 12.44 درصد وزني نمك طعام محاسبه شده است. مطالعات زمين‌شناسي، محيط تكتونيكي پشت قوسي، رخساره هاي كانسنگي، كاني‌شناسي، ساخت و بافت، پاراژنز كانيايي غني از مس و دماسنجي ميانبارهاي سيال حاكي از تشكيل كانسـار چاه‌فرسخ شمالي در اثـر فعاليـت هـاي بروندمي زيردريايي به صورت كانسارهاي سولفيد توده‌اي آتشفشانزاد(VMS) تيپ بشي(Besshi-type) مي‌باشد.