پيش‌بيني حساسيت وقوع زمين‌لغزش با الگوريتم يادگيري ماشين بيشينه آنتروپي (حوزه آبخيز بار نيشابور)

زمين‌لغزش يكي از مخرب‌ترين بلاياي طبيعي محسوب مي‌شود. در مواجهه با زمين‌لغزش در لحظه وقوع، كار چنداني نمي‌توان انجام داد، درحالي ‌كه مي‌توان با برنامه‌ريزي مناسب و پيش‌بيني ‌شده، خسارات و تلفات احتمالي را كاهش داد. بنابراين تهيه نقشه جامع حساسيت وقوع زمين‌لغزش براي كاهش آسيب‌هاي احتمالي به افراد و زيرساخت‌ها لازم و ضروري است. هدف پژوهش حاضر، اولويت‌بندي عوامل مؤثر بر وقوع زمين‌لغزش و پهنه‌بندي حساسيت وقوع آن با استفاده از روش حداكثر آنتروپي در حوزه آبخيز بار نيشابور، واقع در استان خراسان رضوي است. روش پژوهش در اين مطالعه از نظر هدف كاربردي و از نظر ماهيت توصيفي- تحليلي است كه از روش‌هاي كتابخانه‌اي، بازديدهاي ميداني و مدل‌سازي استفاده‌ شده است. بدين منظور با توجه به‌ مرور منابع گسترده، 16 عامل مؤثر بر وقوع زمين‌لغزش در منطقه موردمطالعه انتخاب و لايه رقومي عوامل مؤثر در سامانه اطلاعات جغرافيايي تهيه شدند. سپس لايه زمين‌لغزش‌هاي موجود تهيه و به‌منظور مدل‌سازي حساسيت وقوع زمين‌لغزش به ‌صورت تصادفي 70 درصد زمين‌لغزش‌ها به‌منظور آموزش(واسنجي) مدل و 30 درصد براي اعتبارسنجي نتايج مدل انتخاب شدند. سپس با استفاده از الگوريتم بيشينه آنتروپي، ارتباط بين عوامل مؤثر و موقعيت زمين‌لغزش‌ها در نرم‌افزار MaxENT، محاسبه و به ‌منظور طبقه‌بندي نقشه حساسيت زمين‌لغزش به محيط GIS منتقل شد. در ادامه به‌منظور ارزيابي نتايج مدل از مقدار مساحت زير منحني تشخيص عملكرد نسبي (ROC) با استفاده از دودسته داده آموزش و اعتبارسنجي استفاده شد. براساس نتايج نمودار Jackknife، از بين پارامترهاي انتخاب ‌شده در فرايند مدل‌سازي به ترتيب لايه‌هاي طول شيب(LS)، جهت شيب و شيب بيشترين مشاركت و تأثير را در وقوع زمين‌لغزش‌هاي حوزه بار را دارند. سطح زير منحني (AUC) براساس منحني تشخيص عملكرد نسبي، نشان‌دهنده دقت عالي (0.92=AUC) در مرحله آموزش و خيلي خوب (0.87=AUC) در مرحله اعتبار سنجي هست. براساس نتايج مدل حداكثر آنتروپي، حدود 13 درصد از حوزه بار نيشابور در پهنه حساسيت زياد و خيلي زياد قرار گرفته است.