محيط رسوبي، نوسانات سطح آب دريا و سازوكار اختلاط در نهشته‌هاي مخلوط سيليسي آواري-كربناته سازند قم در برش دستجرد (جنوب خاور تفرش)

سازند قم با سن اليگوسن- ميوسن كه به دليل داشتن ذخاير هيدروكربوري در برخي از مناطق حائز اهميت است، در برش دستجرد به‌صورت توالي مخلوط سيليسي آواري-كربناته با ستبراي ۳۳۰ متر به‌طور ناپيوسته و هم‌شيب بر روي سازند سرخ زيرين و به‌صورت ناپيوسته در زير سازند سرخ بالايي برونزد دارد. در اين مطالعه، نهشته‌هاي مورد نظر جهت بررسي سنگ‌نگاري، ريزرخساره و محيط‌ رسوبي و همچنين تغييرات سطح آب دريا و سازوكار اختلاط مورد مطالعه قرار گرفتند. بر مبناي فراواني و توزيع اجزاي اسكلتي و ديگر اجزاي موجود در نهشته‌هاي كربناته سازند قم در برش مورد مطالعه، شش ريزرخساره وابسته به سه كمربند درياي باز، سد و لاگون مرتبط با يك رمپ كربناته شناسايي شد. اختلاط و دورگه شدن نهشته‌هاي كربناته سازند قم با مقادير متفاوتي از سيليسي آواري در اندازه ماسه و سيلت، در موقعيت‌هاي مختلف از ستبراي اين سازند و نيز گستره جانبي آن، به فعاليت‌هاي متناوب زمين‌ساختي و فرسايش سنگ‌هاي كهن‌تر منطقه مانند سازند سرخ پاييني و آتشفشان‌هاي پالئوژن مرتبط است كه در حوضه پشت كمان از يك سيستم فرورانش نهشته شده است. بر اساس نتايج حاصل از مطالعات ريزرخساره‌ در نهشته‌هاي برش مورد مطالعه، دو چرخه تغييرات سطح آب تمايز داده شد كه رسوبگذاري چرخه اول با ناپايداري كف حوضه و نوسانات سطح نسبي آب دريا همراه بوده كه با اوج گرفتن فعاليت‌هاي زمين‌ساختي منطقه به نهشت ستبرايي از ماسه‌سنگ منتهي مي‌شود و چرخه دوم با پايداري بيشتر حوضه همراه است و در نهايت به كم‌ژرفا شدن حوضه مي‌انجامد.