بررسي فعاليت كشندگي اسانس اندام‌‌هاي هوايي گياه مشگك(Ducrosia anethifolia DC. Boiss) بر پروتواسكولكس‌هاي كيست هيداتيد در شرايط برون‌‌تني

زمينه و هدف: مشگك كه از خانواده چتريان است، گياهي دوساله، پايا، به رنگ سبز مات يا متمايل به آبي، داراي ارتفاع حدود30ـ10 سانتي‏متر بوده كه در قسمت پايين منشعب و بدون كرك مي‏باشد. از اين گياه، در طب سنتي ايران، جهت تسكين درد و رفع التهاب استفاده شده و اثرات ضد ميكروبي آن عليه باكتري‏هاي گرم مثبت، مخمرها و برخي درماتوفيت‏ها گزارش شده است. هدف از اين پژوهش تعيين و بررسي فعاليت كشندگي اسانس اندام‏‏هاي هوايي گياه مشگك بر پروتواسكولكس‏هاي كيست هيداتيد در شرايط برون‏‏تني بود. روش بررسي: اين يك مطالعه تجربي مي‌باشد كه در سال 1400 بر روي پروتواسكولكس‏هاي جدا شده از كيست‌هاي آلودۀ گوسفندي كه از كشتارگاه ياسوج جمع‌آوري شدند، انجام شد، سپس گياه مشگك تهيه و فرآوري اسانس در آزمايشگاه مركز تحقيقات گياهان دارويي دانشگاه علوم پزشكي ياسوج با استفاده از دستگاه تقطير با آب، طرح كلونجر صورت گرفت. هم‌چنين تركيبات عمده گياه به وسيله كروماتوگرافي گازي‌ـ طيف‌سنجي جرمي تعيين گرديد؛ سپس درصد پروتواسكولكس‌كشي غلظت‌هاي 10، 5، 2.5، 1.25 و 0.625 ميكروليتر بر ميلي‌ليتر اسانس گياه مشگك در شرايط برون تني در زمان‌هاي 5، 10، 15 و 30 دقيقه با استفاده از شمارش پروتواسكولكس‏هاي مرده با رنگ‌آميزي حياتي ائوزين 0.1 درصد تعيين شد. داده‏هاي جمع‌آوري شده با استفاده از آزمون آناليز واريانس تجزيه و تحليل شدند. يافته‏ها: نتايج مربوط به كروماتوگرافي گازي‌ـ طيف سنجي جرمي انجام شده بر روي اسانس گياه مشگك نشان داد كه از بين تركيبات عمده موجود در اسانس‌ گياه فوق‌الذكر، بيشترين تركيب، Decanal، Dodecanal، α-pinene و (2E)–Dodecenal بود. اثر اسكوليسيدالي بهينه(كشندگي صد درصد در كمترين مدت زمان مواجهه با كمترين غلظت) در مدت زمان 5 دقيقه مواجهه پروتواسكولكس‌ها با غلظت 1.25 ميكروليتر بر ميلي‏ليتر اسانس گياه مشگك بوده است(0.05 p). نتيجه‏گيري: اسانس گياه مشگك داراي اثر اسكوليسيدالي قوي بوده و در صورت تأييد نتايج اين مطالعه در پژوهش‌هاي آتي درون‏تني و اطمينان از عدم سمّيت آن مي‏توان از آن به عنوان يك ماده پروتواسكولكس‏كش استفاده كرد.