طراحي و روان‌سنجي ابزار دلبستگي مكاني سالمندان

اهداف: باتوجه‌به اهميت دلبستگي مكاني در افراد سالمند، شناسايي ادراك سالمندان از اين مفهوم و ابعاد آن به دليل عواطف، شرايط و نيازمندي‌هاي خاص آن‌ها ضروري به‌ نظر مي‌رسد. از‌اين‌رو مطالعه حاضر با هدف طراحي و روان‌سنجي ابزار دلبستگي مكاني سالمندان انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر، مطالعه‌اي تركيبي با رويكرد اكتشافي متوالي از نوع طراحي و روان‌سنجي ابزار است كه در سال 1398 تا ۱۳۹۹ در 2 فاز كمي و كيفي بين سالمندان ساكن جامعه شهر آران و بيدگل انجام شد. مخزن گويه‌ها، براساس نتايج 2 مرحله مرور متون و مصاحبه كيفي، طراحي شد. پانل متخصصان و سالمندان، روايي صوري و محتوايي ابزار اوليه را بررسي كردند. همچنين روايي ساختاري ابزار كه به‌روش نمونه‌‌گيري خوشه‌اي باتوجه‌به معيارهاي ورود انتخاب شده بودند با روش تحليل عامل اكتشافي و تأييدي بر نمونه‌اي 414 نفري از سالمندان بررسي شد. پايايي پرسش‌نامه به ‌روش همساني دروني و ثبات زماني ارزيابي شد. تحليل‌هاي آماري با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 و AMOS نسخه 24 انجام شد. يافته ها: در بررسي روايي محتوايي ابزار، اكثريت گويه‌ها شاخص‏هاي شاخص‌هاي نسبت روايي محتوا بالاي 0/7، ايندكس روايي محتوا بالاي 0/79 و ضريب كاپا بالاي 0/74 داشتند و گويه‏هاي داراي نمرات پايين حذف و يا اصلاح شدند. در بررسي روايي ساختاري در ميان سالمندان با ميانگين سني 8/84±‌70/43 سال، براساس تحليل عامل اكتشافي 3 عامل «دلبستگي عاطفي، فيزيكي و وابستگي» در سطح خانه و 3 عامل «دلبستگي عاطفي، اجتماعي و فيزيكي» در سطح محله استخراج شد كه به ترتيب 61/75 درصد و 50/06 درصد كل واريانس را تبيين مي‏كردند. همچنين مدل اندازه‌گيري در تحليل عاملي تأييدي در سطح خانه (GFI=۰/۸۷۷‌، CFI=0/916، RMSEA=0/080) و محله GFI=0/860، ،CFI=/0/809 RMSEA=۰/۰۷۷) از برازش قابل‌قبولي برخوردار بود. پايايي ابزار با استفاده از همساني دروني (0/9=α) و ثبات زماني (0/8=ICC) در هر دو سطح تأييد شد. نتيجه گيري: ابزار دلبستگي مكاني سالمندان طراحي‌شده، داراي 2 سطح خانه و محله براي بررسي سالمندان شهري ساكن جامعه است كه از روايي و پايايي قابل‌قبولي برخوردار است. اين ابزار مي‌تواند در پژوهش‌ها و سياست‌گذاري‏ها پس از بررسي‌هاي بيشتر در ساير شهرها نيز استفاده شود.