موانع ازدواج ﻣﺠﺪد در زنان ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ايراني: يك ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﯿﻔﯽ

اهداف: اﻣﺮوزه يكي از ﭼﺎﻟﺶ‌هاي ﻣﻬﻢ جهان و ايران، اﻓﺰايﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان اﺳﺖ. با مرگ همسر در دوران سالمندي، ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﻣﺬاﮐﺮه در ﺑﺨﺶ‌هاي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﯽ كاهش مي‌يابد و ﺗﻨﻬﺎ زيستن ﺑﻪ‌ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﺑﺎﻻي ﻣﺮگ‌وﻣﯿﺮ و تأثير ﺑﺮ همه ابعاد سلامتي (جسمي، رواني و اجتماعي) در اﻓﺮاد سالمند همراه است. اين ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ هدف ﺑﺮرﺳﯽ موانع ازدواج مجدد در زنان سالمند انجام شد.  مواد و روش ها: مطالعه حاضر در سال 1398 با رويكرد كيفي و با كاربرد روش تحليل محتوا انجام شده است. با روش ﻧﻤﻮﻧﻪ‌ﮔﯿﺮي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ هدف، جامعه موردپژوهش را 10 نفر از سالمندان زن ساكن شهر بابل كه ﺣﺪاﻗﻞ يك ﺳﺎل از ﺷﺮايط ﺗﺠﺮد، ﺑﯿﻮﮔﯽ يا ﻃﻼق از همسرﺷﺎن مي‌گذشت تشكيل داده بود. معيار ورود به پژوهش، توانايي برقراري ارتباط مؤثر، تمايل به مشاركت در تحقيق و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻨﻮع ازنظرﺟﻨﺴﯿﺖ، ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﯿﻼت و... بود. روش جمع‌آوري داده‌ها به‌صورت ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‌هاي ﻋﻤﯿﻖ ﻧﯿﻤﻪ‌ﺳﺎﺧﺘﺎريافته تا رسيدن به سطح اشباع داده‌ها ادامه يافت. هر مصاحبه بعد از اجرا، بلافاصله پياده و سپس براساس روش مرحله‌اي كاول تحليل شد.  يافته ها: به‌منظور ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺻﺤﺖ داده‌‌ها از ﻣﻌﯿﺎر‌هاي ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ، ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻋﺘﻤﺎد، ﺗﺄييدپذيري و اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺬيري اﺳﺘﻔﺎده شد. از مجموع مصاحبه‌ها 210 كد مقدماتي استخراج شد كه طي فرايند تحليل به سه دسته ويژگي‌ها، تغييرات و ديدگاه سالمند، خانواده و نقش‌هاي متقابل افراد، روابط اجتماعي سالمند و تأثيرات آن تقسيم شدند. درمجموع 3 طبقه اصلي از 12 زيرگروه پديدار شد. نتيجه گيري: با‌توجه‌به معذب بودن، شرم و حيا، تابو بودن مسئله ازدواج مجدد سالمندان در اين بستر و عدم شفافيت زنان ايراني نسبت به خواسته‌هايشان، برنامه‌ريزي و فرهنگ‌سازي به‌منظور بهبود كيفيت زندگي سالمندان، شكسته شدن تابو اين موضوع با تغيير ديدگاه‌ها و تعصبات رايج افراد و عدم تعدي به حقوق يكديگر ضروري به‌ نظر مي‌رسد.