اثر مقادير مختلف آبياري و روش‌هاي كاشت بر كارايي مصرف آب، عملكرد دانه و برخي صفات فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گندم (.Triticum aestivum L)

اين پژوهش در سال زراعي 99-1398 در مزرعه تحقيقاتي ساعتلوي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان آذربايجان غربي با طول جغرافيايي45 درجه و 2 دقيقه شرقي، عرض جغرافيايي 37 درجه و 44 دقيقه شمالي و ارتفاع 1352 متر از سطح دريا واقع در 25 كيلومتري اروميه به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. فاكتور اول شامل مقادير متفاوت آبياري در سه سطح (تأمين 100، 75 و 50 % نياز خالص آبياري گياه) و فاكتور دوم روش كاشت در چهار سطح (كاشت سنتي آبياري، كاشت سه خط روي پشته (عرض پشته 30 سانتي‌متر)، كاشت 4 خط روي پشته (عرض پشته 45 سانتي‌متر) و كاشت 5 خط روي پشته (عرض پشته 60 سانتي‌متر)) بود. نتايج نشان داد بيشترين مقدار كارايي مصرف اقتصادي آب (1/38 كيلوگرم بر مترمكعب)، كارايي مصرف زيستي آب (3/22 كيلوگرم بر مترمكعب)، محتواي كاروتنوئيد (1/02 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ)، نسبت كلروفيل a به b (3/52) و درصد پروتئين دانه (9/89 %) از آبياري 50% نياز خالص به‌دست آمد. اما حداكثر بيشينه عملكرد دانه (7093/30 كيلوگرم بر هكتار) و عملكرد زيستي (15282 كيلوگرم بر هكتار)، كلروفيل a (1/59 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ)، كلروفيل b (0/56 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ)، مجموع كلروفيل a و b (2/15 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ) و عملكرد پروتئين (806/85 كيلوگرم بر هكتار) از آبياري 100% نياز خالص حاصل شد. كاشت سه خط روي پشته، عملكرد دانه، عملكرد زيستي، كارايي مصرف اقتصادي آب، كارايي مصرف زيستي آب، محتواي كاروتنوئيد، رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و عملكرد پروتئين را به‌ترتيب به ميزان 29، 33، 29، 33، 38، 7 و 35% افزايش داد. به‌طوركلي بر اساس يافته‌هاي ما در اين پژوهش، كاشت گندم روي پشته از نظر عملكرد دانه و كارايي مصرف آب نسبت به روش سنتي (كرتي) برتري داشت همچنين كاهش مصرف آب آبياري تا 50% نياز خالص تفاوت معني‌داري در عملكرد دانه و زيستي ايجاد نكرد. لذا جهت صرفه‌جويي در مصرف آب و بهبود كارآيي مصرف آب تيمار آبياري 50% نياز خالص با كاشت سه خط روي پشته پيشنهاد مي‌شود.