مطالعه تطبيقي مختصّات سفرنامه حج با تكيه بر سفرنامه ابن جبير و ابن مازه

بسياري از جهانگردان و رحالون عربي و ايراني مقصد و هدف سفرشان را مكه و انجام فريضه حج قرار داده اند و اگر اين هدف نبود امروزه تنها با سفرنامه هاي انگشت شماري مواجه بوديم. در اين ميان، بسياري از اديبان در طي سفرشان به حج، به ذكر احوالات اين سفر و تأليف كتابي در قالب سفرنامه پرداخته اند و شكل ادبي ويژه اي به نام سفرنامه حج پديد آورده اند كه از جهت محتوا و ساختار و سائر مخصات سبكي و ادبي با سفرنامه به معناي عام فرق ميكند. اين پژوهش در صدد است ويژگي ها و مختصات سفرنامه حج را در ادب فارسي و عربي با تكيه بر دو سفرنامه كهن عربي و فارسي به نام هايي سفرنامه ابن مازه تحت عنوان لطائف الأذكار للحضار والسفار في المناسك والآداب و سفرنامه ابن جبير با عنوان رساله‌ اعتبار الناسك في ذكر الآثار الكريمه‌ والمناسك ، مورد تطبيق و تحليل قرار دهد. نتيجه نشان مي دهد كه هر دو سفرنامه از عنوان تا شكل و محتوا براي حج و به منظور حج بوده و ويژگي ها و مختصات ويژه اي در پردازش زمان و مكان و موضوع و ساختار و غيره كه آن را از ديگر انواع و سفرنامه ها متمايز كرده است. اين پژوهش بر اساس مكتب ادبيات تطبيقي آمريكايي به مطالعه تطبيقي اين گونه ادبي در دو اثر مذكور مي پردازد.