درآمدي بر داد به‌سان مفهوم بنيادين فلسفه سياسي ايراني ( با تاكيد بر ابوالقاسم فردوسي )

عدالت دغدغه‌اي هميشگي است كه نظام‌هاي سياسي تحقق آن را آرزوي خود مي‌دانند. همه فرهنگ‌ها متناسب با ميزان فرهيختگي‌شان به اين مسئله بنيادين اقبال كرده‌اند. فرهنگ چند هزار ساله ايراني عدالت را در قالب مفهوم داد مورد توجه قرار داده و متون كلاسيك ايراني آن را چنان تصوير كرده‌اند كه ارزش علمي و پژوهشي آن هنوز هم پابرجاست. بدين‌ترتيب، هدف اين مقاله بررسي جايگاه داد در سپهر انديشه ايراني در قياس با مفاهيم هم‌خانواده‌ آن مانند عدالت و انصاف است. اين مقاله با روش تفسيري تاريخنگاري انديشه برآمده از مكتب كمبريج نگاهي نو به اين مفهوم با تأكيد بر كتاب مهم شاهنامه فردوسي مي‌اندازد و سعي دارد مفهوم “داد” را از منظر انديشه سياسي بكاود. با اين توضيح كه انديشه سياسي گونه‌اي از انديشه است كه بخشي از بلوك‌هاي ساختمان گفتمان سياسي امروز ما(شامل زبان و مفاهيم) را تهيه كرده و بينشي در باره ماهيت زندگي سياسي ارائه كرده يا مباحثي در توجيه و نقد كنش‌هاي سياسي، نهادهاي دولتي و سياستگذاري عمومي ارائه كرده باشد. يافته مهم اين مقاله آن است كه “داد” مفهومي دو وجهي است كه هم زندگي مادي مردم را مورد توجه قرار مي‌دهد و هم امر معنوي را كه به تحكيم رابطه قلبي مردم و زمامدار، رضايت مردمي و در سياسي‌ترين شكل آن به مشروعيت مردمي مي‌انجامد. نتيجه مقاله اين است كه توجه نو به اين مفهوم بومي ايراني و كوشش براي نهادسازي آن مي‌تواند گام مهمي در راستاي برجسته‌سازي مفاهيم اصيل ايراني‌ است.