آينده‌نگاري ارتقاي بهره‌وري آب كشاورزي در سكونتگاه‌هاي روستايي مطالعه روستاهاي حوضه‌ آبخيز قلعه‌چاي استان آذربايجان‌شرقي

حوضه‌ آبخيز قلعه‌چاي به‌عنوان يكي از حوضه‌هاي آبخيز درياچه اروميه داراي 36 روستا بوده كه اغلب در زمينه‌ كشاورزي فعاليت دارند. مشكل اصلي اين محدوده از حدود 20 سال گذشته، كاهش مداوم آب در دسترس است. كمبود منابع آب، ضرورت ارتقاي بهره‌وري آب را ايجاب مي‌كند. هدف پژوهش حاضر، بررسي و تحليل مؤلفه هاي كليدي مؤثر بر ارتقاي بهره‌وري آب در 36 سكونتگاه هاي روستايي حوضه‌‌ آبخيز قلعه‌چاي و بررسي وضعيت جاري روستاها از نظر مؤلفه‌هاي كليدي شناسايي است. جمع‌آوري داده‌ها به‌صورت پرسشنامه دلفي و با مشاركت خبرگان بوده كه با نرم‌افزار ميك‌مك تحليل گرديد. تعداد مؤلفه‌هاي مورد بررسي شامل 20 مؤلفه اثرگذار بر ارتقاي بهره‌وري آب مي‌باشد. تحليل داده‌ها منجر به شناسايي 9 مؤلفه كليدي مؤثر بر ارتقاي بهره وري آب در محدوده حوضه‌ آبخيز قلعه چاي شد. مهم‌ترين مؤلفه‌هاي كليدي شناسايي شده به‌ترتيب عبارت‌اند از: نوسازي كانال‌ها، كاهش مدت‌زمان آبياري و افزايش دفعات، كاستن از وسعت اراضي در مناطق پرشيب، بهبود كيفي مديريت و اتخاذ رويكرد همه‌جانبه، انتقال آب از منبع تا مزرعه با استفاده از كانال‌هاي سرپوشيده، استفاده از نهاده‌هاي كشاورزي با نياز آبي كمتر، پرداخت يارانه براي آبياري باراني و قطره‌اي، استفاده از تجهيزات پيشرفته كاهنده‌ مصرف آب و ارتقاي مهارت روستائيان در زمينه‌ بهره‌وري آب كه با امتيازهاي 767، 766، 655، 654، 632، 609، 608، 541 و 496 در اولويت هاي اول تا نهم قرار دارند. نتايج اولويت‌بندي روستاها از نظر مؤلفه‌هاي كليدي نشان داد كه به ترتيب روستاهاي هرگلان، آلمالو و توتاخانه با امتيازهاي 0/042، 0/045 و 0/051 داراي بيشترين امتياز هستند. با توجه به يافته‌هاي پژوهش، مي‌توان گفت تحقق راهكارهاي ارتقاي بهره وري آب در گروه توجه هم زمان به تمامي مؤلفه و اتخاذ رويكرد همه‌جانبه است.