بازشناسي شيوه‌‌هاي ساخت و تزيين صندوق چوبي الغ‌بيگ در موزۀ توپكاپي‌سراي

الغ بيگ فرزند شاهرخ و نوۀ اميرتيمور، از چهره هاي برجستۀ تاريخ است. وي به مدت ۴۰ سال در ماوراء النهر فرمانروايي كرد و دوران حكومت او، عهد پرورش هنرهاي نقاشي، خوشنويسي، تزيينات چوبي، فلزكاري، سفالگري و ... بوده است. آثار چوبي دورۀ گوركاني مؤيد آن است كه سبكي متفاوت با سبك ايلخاني دارد ليكن از ابتداي دورۀ گوركاني شباهت هايي به آثار دورۀ ايلخاني ديده مي شود. از بهترين نمونه هاي چوبي به جامانده از اين دوران مي توان به صندوق الغ بيگ اشاره كرد كه با نقوش مختلفي چون نقش مايه هاي هندسي، اسليمي، ختايي هاي گردان و ... در تمامي قسمت هاي اثر تزيين شده است. اين نقوش زيبا با تكنيك هايي چون جووك، منبت ريز و زمودگري اجرا شده اند. در مقالۀ حاضر، تلاش شده تا به لحاظ ساختارشناسي به تزيينات و تكنيك هاي اجرايي روي اين صندوق نگاهي دقيق انداخته شود. سوال مطرح در اين پژوهش عبارت است از: در تركيب بندي اين اثر، چه نوعي از نقوش و تكنيك ها با توجه به نوع كاربري آن به كار رفته اند؟ هدف مقالۀ حاضر، بررسي و معرفي تكنيك ها و نقوش موجود روي صندوق چوبي الغ بيگ و نوع ارتباط آن در كاربرد اين صندوق است. روش پژوهش حاضر، توصيفي - تحليلي بوده و به شيوۀ كتابخانه اي به جمع آوري اطلاعات پرداخته است. نتايج حاكي از آن است كه كاربرد صندوق چوبي الغ بيگ، احتمالا نگهداري زيورآلات بوده است و به همين دليل، در آراستن آن از نقوش بسيار ظريف و پر پيچ و خم با منبت ريز و با عمق زياد استفاده كرده اند به طوري كه تمامي نقوش به صورت برجسته نمايان شده اند. ۷۰ درصد تزيينات اين صندوق، منبت كاري است. نسبت به وسعت صندوق از تنوع نقش در تكنيك جووك كه عمدتاً در قسمت لبۀ بازشوي صندوق و در گوشه هاي آن مي باشد، با دو رنگ سياه و سفيد به زيبايي و با مهارت تمام استفاده شده است. نوع جووك كاري اين صندوق چوبي كه از طلا براي زمودگري آن استفاده شده، شباهت بسياري به آثار دو رۀ تيموري دارد ولي در جزييات و ظريف كاري ها، تفاوت قابل توجهي با آثار اين دوره ديده مي شود.