تحليلي بر تصاوير پيروزي فريدون بر ضحاك در سفالينه هاي ايران، سده هاي ششم و هفتم هجري قمري

از ميان انواع موضوعات به كاررفته در تزيين آثار مختلف سده‌هاي 6 و 7 هجري قمري در ايران، دسته‌اي از آن‌ها به تصاوير شاهان افسانه‌اي و اعمال قهرمانانۀ آن‌ها تعلق يافته است. يكي از موارد بحث انگيز دربارۀ اين بازنمايي‌ها، يافتن منبع روايت آنهاست كه به دليل نبود نقل قول‌هاي متني مرتبط در كنار صحنه، همواره با ابهام رو‌به‌روست. پژوهش حاضر با هدف يافتن پاسخي روشن دربارۀ منبع ارجاعي اين تصاوير، به بررسي و تحليل يكي از مصاديق آن يعني صحنۀ بردن ضحاك به كوه دماوند توسط فريدون در تصاوير سفالينه‌هاي اين دوران مي پردازد كه بدين منظور احتمال تأثيرگذاري روايات مكتوب از اين موضوع (شامل متون باستاني و متون اسلامي) و نيز روايات شفاهي به آزمون گذاشته مي‌شود. روش گردآوري داده‌ها در اين نوشتار به صورت مطالعۀ اسنادي و كتابخانه‌اي و شيوۀ نگارش به صورت توصيفي تحليلي با رويكرد تاريخي بوده است. در اين بررسي مشاهده مي‌شود هيچ يك از روايات مكتوب با تصاوير مزبور منطبق نيستند، با وجود اين در برخي از جزئيات و اشارات تشابهاتي ديده مي‌شود. در كنار آن، احتمال تأثيرگذاري روايات شفاهي نيز به اندازۀ روايات مكتوب احساس مي شود. در نهايت، اين نتيجه به دست مي‌آيد كه اين تصاوير نمايش يك بخش مشخص از روايت پيروزي فريدون بر ضحاك نيست، بلكه مختصري از كليّت داستان و اشاره‌اي ضمني به مفهوم پيروزمندي است.