تحليل عوامل عدم تعادل فضايي منطقه كلان‌شهري تهران و سناريوهاي آينده

عدم تعادل فضايي در كلان‌شهر و منطقه كلان‌شهري تهران، عليرغم سابقه طولاني سياست‌هاي تمركززدايي، تشديد شده است. عوامل بسياري در بروز اين مسئله نقش داشته است، اما شناسايي عوامل پيشران به‌ منظور شناختن جهت گيري هاي آينده ضروري است. هدف اين پژوهش، شناسايي سطوح و خوشه هاي عوامل اين عدم تعادل فضايي و ارائه سناريوهاي آينده بر اساس عوامل پيشران است. به اين منظور، نظرات خبرگان درباره روابط عواملي كه در پيشينه مطالعات شناخته شد، كسب و از مدل سازي ساختاري - تفسيري در نرم افزار MICMAC براي دسته بندي اين عوامل استفاده گرديد. با به كارگيري روش تحليل اثرات متقابل براي عوامل پيشران در نرم افزار Scenario wizard، سناريوهاي منطقي شناسايي و تحليل شد. بر اساس يافته ها، عامل استقرار دولت به‌عنوان زيربنايي ترين سطح و عامل الگوي استقرار جمعيت در بالاترين سطح شناخته شد. مهم‌ترين متغيرهاي خوشه تأثيرپذير شامل الگوي استقرار جمعيت و رشد فيزيكي بود. مهم‌ترين متغيرهاي خوشه پيوندي شامل تمركز صنعتي، مديريت شهري، تمركز سرمايه و تمركز جمعيت بود. مهم‌ترين متغيرهاي خوشه تأثيرگذار نيز شامل استقرار دولت، تمركز تصميم گيري، تمركز خدمات، تمركز زيرساخت ها، تمركز اقتصاد، فعاليت هاي فرا شهري و طرح هاي شهري بوده است. از ميان ده سناريوي منطقي، چهار سناريوي برتر بررسي شد. از ميان اين چهار سناريو، حتي اگر بهترين سناريو رخ دهد، هنوز نسبت به شرايط ايده آل فاصله بسيار است؛ اما اگر سناريوهاي نامطلوب رخ دهد، شرايط به حداكثر بحران ممكن، بسيار نزديك خواهد بود. درنتيجه وضعيت عدم تعادل فضايي كلان‌شهر و منطقه كلان‌شهري تهران در آينده بيشتر رو به‌سوي بحراني­تر شدن دارد.