آينده‌پژوهي بومي (اسلامي ـ ايراني) و دستاوردهاي متصور آن

آينده‏پژوهي دانش شناخت، توصيف، ترسيم و شكل‏دهي به آينده زندگي بشر در ابعاد و زمينه‌هاي گوناگون است. آينده‏پژوهي دانشي مهم براي آينده هر جامعه‏ است كه هم به‌لحاظ نظري و چه به‌لحاظ عملي با ارزش‏ها، معارف، فرهنگ، شرايط و زمينه‌ها و نيازهاي هر جامعه عجين‌بوده و طبعاً هر كشوري نگاه بومي و خاص خود را به آينده دارد. به‌همين‌دليل و با توجه به فرهنگ غني اسلامي و ايراني كشورمان، آينده‏پژوهي اسلامي ـ ايراني مي‏تواند مضمون بومي آينده‏پژوهي در كشور ما را تشكيل دهد. مقاله حاضر پس از بحث درباره آينده‏پژوهي اسلامي و ابعاد آن، چهارده مورد از دستاوردها اصلي آن را در چهار محور علمي، اجتماعي، سياسي و حقوقي معرفي كرده است. روش پژوهش، استفاده از مطالعه نظام‌مند ادبيات و تحليل آثار پيشين بوده است. بررسي ما نشان مي‌دهد آينده‌پژوهي اسلامي از منظر ذي‏نفعان مختلف (به‏خصوص جامعه، حكومت و دانشمندان) كاركردهاي متفاوتي دارد. آينده‌پژوهي اسلامي، از نظر عمومي و براي جامعه به‌منزله راهنمايي براي حركت به‌سمت تعالي، اميد و سعادت دنيوي و اُخروي است. از ديد انديشمندان، منظر ديني مي‏تواند افق‏هاي جديد و راهكارهايي ارائه دهد كه كمبودهاي نظري و عملي علم را در قبال شناخت و ترسيم آينده جبران نمايد. از نظر حاكميت، آينده‏پژوهي اسلامي مي‏تواند به‌عنوان چارچوب واقعي براي پيشرفت و حكمراني باشد و هم به‌مثابه ابزاري براي توجيه سياست‏ها و اقدامات به‌كار گرفته شود.