نشانه‌شناسي نمادهاي مذهبي در فلزكاري دوره صفوي (نقوش گياهي، حيواني و مركب)

نشانه‌شناسي به عنوان ابزاري پژوهشي براي فهم حقيقت، نقش مهمي در آشكار نمودن علائم پنهان، رموز و نمادهاي مذهبي دارد. از آن‌جايي كه در دوره صفويه فلزكاري از اهميت زيادي برخوردار و داراي ارزش‌ فرهنگي، هنري و مذهبي در ابعاد مادي و معنوي بوده است، چنان‌چه هنرمندان ايراني در اين دوره با استفاده از فلز ارتباط بين هنر و مذهب را فراهم نمودند، به همين جهت پژوهش حاضر با هدف بررسي نشانه‌شناسي نمادهاي مذهبي در فلزكاري دوره صفويه به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه چه نمادهاي مذهبي در نقوش (گياهي، حيواني و مركب) فلزكاري صفوي كاربرد داشته‌اند؟ شيوه پژوهش توصيفي-تحيلي بوده و جمع‌آوري اطلاعات با استفاده از منابع اسنادي، مشاهده و مصاحبه صورت گرفته است. نتايج پژوهش بيان‌گر آن بوده است كه مهم‌ترين نمادها در نقوش (گياهي، حيواني و مركب) عصر صفويه، بته جقه، شير، طاووس و شير و خورشيد بوده اند. هر چند اين نمادها در طول تاريخ كهن ايران معاني مختلفي در بر داشته‌اند؛ ولي در اين دوره تحولاتي در مفاهيم نمادها و نشانه‌ها در نقوش رخ داده است، يعني علاوه بر همراه داشتن مفهوم ذاتي نماد، مفاهيم جديدي به خود گرفته‌اند، كه همان ارتباط با فرهنگ اسلامي و مذهب تشيع بوده است و گرايش به برداشت مذهبي از نمادهاي مذكور افزايش يافته است.