بررسي مدل‌هاي CMIP6 در برآورد دماي ايران با تأكيد بر حساسيت اقليم ترازمند (ECS) و پاسخ اقليم گذرا (TCR)

اين پژوهش با هدف بررسي كارايي مدل‌هاي اقليمي در برآورد دماي ايران انجام شده است. براي اين منظور، با درنظر گرفتن حساسيت اقليم ترازمند (ECS) و پاسخ اقليم گذرا (TCR) تعداد سي مدل از مدل هاي فاز ششم پروژه مقايسه مدل‌هاي جفت‌شده (CMIP6) گزينش و با تمركز بر پراكنش فضايي داده ها و روند سالانه دما ارزيابي و درستي اين مدل ها با داده‌هاي پنجاه و يك ايستگاه هواشناسي همديد براي دوره تاريخي (2014-1980) با استفاده از دو روش نمودار تيلور و نمودار جعبه‌اي بررسي شد. نتايج نشان داد بيشتر مدل‌هاي CMIP6 در بازتوليد پراكنش فضايي دما كارايي مناسبي دارند؛ با اين‌حال در متوسط پهنه‌اي كشور، 73 درصد از مدل هاي مورد بررسي دماي كشور را كمتر از داده هاي ايستگاهي برآورد كرده‌اند. به‌طوركلي بيش از 56 درصد از مدل هاي مورد بررسي، همبستگي بيشتر از 5/0 را در مقايسه با داده هاي ايستگاهي در متوسط پهنه‌اي دماي ايران نشان دادند. چهار مدل CanESM5، INM-CM5-0، TaiESM1 و UKESM1-0-LL بيشترين كارايي را در برآورد دماي ايران داشتند. روند سالانه دما در متوسط پهنه‌اي كشور كه با آزمون من- كندال تصحيح‌شده بررسي شد، نشان داد روند دماي مدل هاي CMIP6 همگام با داده هاي مشاهداتي براي تمامي مدل ها افزايشي است. بيشتر مدل هاي CMIP6 در دوره تاريخي آهنگ گرمايش بيشتري را شبيه‌سازي كرده‌اند كه با داده هاي ايستگاهي تفاوت دارد. اين تفاوت‌ها را نمي توان با وردايي دروني اقليم (ICV) توضيح داد. مدل هايي با حساسيت اقليم ترازمند بيشتر، آهنگ بيشتري از گرمايش را ايجاد كرده‌اند؛ براي نمونه مدل هايي همانند CanESM5 و UKESM1-0-LL كه بيشينه روند را نشان داده‌اند، بيشترين ECS و TCR را در بين مدل ها داشته‌اند.