توزيع ازون وردسپهري در منطقه جنوب غرب آسيا و عوامل مؤثر بر آن

در اين پژوهش توزيع ازون وردسپهري، كه گازي آلاينده و گلخانه‌اي در جوّ است، در لايه‌هاي مختلف وردسپهر روي منطقه جنوب غرب آسيا بررسي شده است. اين مطالعه براي دوره پنج ساله ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ با استفاده از داده‌هاي CAMSRA حاصل سومين پروژه ECMWF در حوزه شيمي جوّ انجام شده است. نتايج ميانگين ماهانه غلظت ازون وردسپهري در منطقه و سري زماني آن در سه ناحيه روي ايران (شمال غرب ايران، تهران و جنوب شرق ايران) نشان دادند بيشينه ازون در لايه‌هاي مختلف وردسپهر با چشمه‌هاي متفاوت، در فصل تابستان رخ مي‌دهد. اين بيشينه در لايه‌هاي زيرين (سطح زمين تا ۷۰۰ هكتوپاسكال) بيشتر منشأ انسان‌زاد دارد و در لايه‌هاي مياني و زبرين، حاصل نفوذ هواي پوشن‌سپهري به وردسپهر است.    فرونشست هوا در دو منطقه شرق مديترانه و شرق خزر و افغانستان و همچنين وقوع پديده‌‌‌هاي تاشدگي وردايست يا انتقال هواي پوشن‌سپهر به وردسپهر در دو منطقه مذكور كه ريشه در مونسون هند در طول تابستان دارد، علت اصلي غلظت زياد ازون در لايه‌هاي مياني جوّ منطقه است. همچنين مطالعات آماري رخداد بي‌هنجاري ازون نشان داد دوره‌هاي افزايش غلظت ازون در منطقه جنوب شرق ايران به‌كرات رخ مي‌دهد. اين موضوع مي‌تواند ناشي از تغيير در عوامل انتقال ازون پوشن‌سپهري در منطقه باشد؛ مانند تغيير در گردش مونسون هند و واچرخند تبت.