مقايسه مبادي رويكرد اثبات‌گرايي و رويكرد انديشه اسلامي و تأثير آن در توليد علوم انساني

امروزه نظام‎هاي علمي در دانشگاه‎هاي مختلف دنيا عمدتاً بر پايۀ مكاتب مادي استوار است. در بين اين پارادايم‎ها، اثبات‎گرايي (Positivism) در دو قرن اخير عملاً جايگاه تأثيرگذارتري داشته است. هدف از پژوهش حاضر مقايسه مبادي هستي‎شناختي، معرفت‎شناختي و روش‎شناختي پارادايم اثبات‎گرايي و مكتب علمي اسلامي و تأثيرات اين مبادي بر فرايند توليد علم است. چالش اصلي اين است كه آيا علوم انساني جاري، نيازمند برخي اصلاحات يا، فراتر، نيازمند تحولي بنيادين متناسب با مبادي فلسفي آن مي‎باشد. روش پژوهش حاضر به لحاظ جمع‌آوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و به لحاظ داوري، عقلي و فلسفي است. نتايج نشان داد درمجموع مبادي فلسفي اثبات‎گرايي، تفاوت‎هاي جدي با مبادي مكتب علمي اسلامي دارد. نتيجه تفاوت در مبادي و نگاه انديشه اسلامي به پديده‎ها، دستيابي به يك دستگاه‏واره علمي با اهداف و غايات مختلف است؛ لذا به نظر مي‎رسد روش تهذيب و تكميل علوم كارساز نبوده، علوم انساني نيازمند تحول بنيادين -مانند تأسيس مكتب علمي اسلامي- مي‎باشد.