واكاوي ترجمه اصطلاحات بر پايه صافي فرهنگي (موردپژوهي: ترجمه عربي سليم عبدالأمير حمدان از رمان‌هاي شازده احتجاب و آينه‌هاي دردار هوشنگ گلشيري)

الگوي تحليل انتقادي ترجمه كه ترجمه را بر پايه مفهوم «تصفيه» بازتعريف مي‌كند بر پايۀ نظريۀ زبان‌شناسي سازگاني‌نقش‌گراي هليدي (1978) بنا شده و يك رويداد ارتباطي را از صافي‌هاي زباني، فرهنگي و ايدئولوژيكي مي‌گذراند. حال به گونه ويژه، هرگاه مترجم نياز به كاربرد صافي فرهنگي احساس كند، مي‌توان انتظار داشت كه نتيجۀ كار او به‌طور نسبي به سوي ترجمه پذيرفتني گرايش پيدا مي‌كند. پژوهش حاضر به شيوه توصيفي-تحليلي در پي آن است كه شيوه كاربرد صافي فرهنگي را در ترجمه عربي سليم عبدالأمير حمدان از دو رمان «شازده احتجاب/ الأمير احتجاب» و «آينه‌هاي دردار/ مرايا الذات» هوشنگ گلشيري كه سرشار از تعبيرهاي اصطلاحي است، ارزيابي كند و نشان دهد نحوۀ كاربرد صافي فرهنگي از سوي مترجم اين دو اثر به چه ميزان با ويژگي‌هاي بافتي در نظام مقصد تناسب دارد. به اين منظور راهكارهاي كلي مترجم در ترجمه اين دو رمان‌ را به چهار بخش تقسيم‌كرديم: 1-رويكرد سلبي (حذف عبارت اصطلاحي)، 2- كاربرد صافي فرهنگي با به‌كارگيري راهكار «معادل‌يابي»، 3 - كاربرد صافي فرهنگي با به‌كارگيري راهكار «معادل‌سازي» و 4- انتقال لفظ‌ گرا (ترجمۀ تحت‌اللفظي) اصطلاح مبدأ به زبان مقصد. يافته‌هاي پژوهش نشان از آن دارد كه مترجم، بافت فرهنگي تقريباً مشابهي را در نظام مقصد پياده كرده است و از ميان راهكارهاي به‌كار گرفته، معادل‌يابي فرهنگي (59.2 درصد) پربسامدترين و حذف (2.3 درصد) كم‌بسامدترين مقدار را به خود اختصاص داده است.