پژوهشي درباره وقف در قرآن (مطالعه موردي آيات «بِرّ» و «قرض حسن»)

قرآن مجيد اگرچه گونه‌هاي خاصي از حبس و وقف جاهلي را ممنوع اعلام كرده، اما با عناويني همچون صدقه، قرض حسن، تقديم خير، برّ، انفاق و كتابت آثار، به انجام كارهاي خير از جمله وقف تشويق نموده است. به وجود آمدن اصطلاح «وقف» بعد از دوران تشريع، نمايانگر متشرعه بودن حقيقت معنايي آن است. در اين ميان، دلالت آيه يا آياتي از قرآن مجيد كه بيشترين ارتباط معنايي را با مفهوم وقف داشته باشد، از جمله مسائل مطرح در بحث وقف است. اگرچه اكثر محققان به اين مطلب تصريح نموده‌اند كه وقف تحت عناوين كلي قرآني مانند خيرات و مبرّات داخل است، اما برخي مفسران با توجه به دو روايت مربوط به وقفِ دو نفر از صحابه به نام‌هاي ابوطلحه انصاري و ابوالدحداح انصاري كه در ذيل آيه 92 آل عمران (آيه برّ) و آيات 245 بقره و 11 و 18 حديد (آيات قرض حسن) وارد شده است، اين آيات را به طور خاص مربوط به وقف شرعي دانسته‌اند. اين مقاله كه با روش توصيفي ـ تحليلي سامان يافته است، در صدد بررسي اين دو روايت تفسيري بر پايه معيارهاي رجالي و فقه‌الحديثي و بررسي كيفيت ارتباط آن‌ها با آيات ذكرشده است.