بررسي فراواني تغيير رسپتورهاي هورموني بين تومور اوليه و متاستازهاي احشايي يا استخواني در بيماران سرطان متاستاتيك پستان و ارتباط آن با عوامل دموگرافيك و باليني

زمينه و هدف: در سرتاسر جهان، شايع‌ترين بدخيمي و نخستين علت مرگ بر اثر سرطان در جامعه‌ي زنان، سرطان پستان است. ويژگي‌هاي بافتي تومور (وجود رسپتورهاي استروژن، پروژسترون، HER2‌ و مرحله بيماري) از عوامل تعيين كننده برنامه درماني است. در حال حاضر تصميم‌گيري درماني بيشتر براساس وضعيت رسپتورهاي تومور اوليه و وضعيت عملكردي بيمار (توانايي جسماني بيمار براساس معيارهاي كارنوفسكي انجام مي‌شود؛ اما در سرطان‌هاي متاستاتيك تغيير وضعيت رسپتورهاي هورموني در محل متاستاز با شيوع قابل‌توجهي گزارش شده است؛ با توجه به اين‌كه تاكنون در كشور ما مطالعه جامع و كاملي با هدف تعيين ميزان شيوع اين رخداد انجام نشده است، اين مطالعه به بررسي اين موارد مي‌پردازد. روش اجرا: پرونده‌هاي بيماران با تشخيص سرطان پستان متاستاتيك، كه در بين سال‌هاي 1392 تا 1397 تحت درمان قرار گرفته بودند در بايگاني انستيتو كانسر بيمارستان امام خميني دريافت و بررسي شدند. اطلاعات دموگرافيك و باليني بيماران و شيوع رسپتورها در توده اوليه و متاستاتيك از پرونده‌ها استخراج شد و با استفاده از آزمون‌هاي آماري مناسب تحليل شدند. يافته‌ها: ۱۵۰ خانم مبتلا به سرطان پستان متاستاتيك وارد مطالعه شدند. رسپتور استروژن در20.66 درصد (31نفر) موارد تغيير كرده است كه از اين بين در 41.93 درصد (13نفر) بيماران تغيير به سمت مثبت شدن رسپتور و در 58.7 درصد (۱۸نفر) موارد به سمت منفي شدن بوده است. رسپتور پروژسترون، 27.33 درصد (41نفر) تغيير كرده است كه در 46.34 درصد (19نفر) موارد مثبت و 53.66 درصد (22نفر) منفي شده است و HER2 در 15/33 درصد (23نفر) در توده متاستاتيك نسبت به توده اوليه تغيير كرده است كه در 52.17 درصد (12نفر) مثبت و در 47.83 درصد (۱۱نفر) منفي شده است. تغيير رسپتورهاي هورموني بيشتر به‌صورت منفي شدن بيان رسپتور بوده است درحالي‌كه تغيير HER2 به‌صورت افزايش بيان رسپتور پديدار شده است. تغيير رسپتورها در بيماراني كه تهاجم لنفي عروقي داشتند به‌طور معناداري بيشتر از بيماراني بود كه تهاجم لنفي عروقي نداشتند (0.025 =p-value ). همچنين ارتباط معني‌داري بين تغيير رسپتور با مرحله بيماري اوليه و سن بيماران مشاهده نشد. نتيجه‌گيري: مطالعات بيشتري در زمينه‌ي تغييرات رسپتوري و فاكتورهاي مؤثر بر آن بين توده اوليه و متاستاتيك، به‌ويژه تهاجم لنفي عروقي موردنياز است تا بيماراني كه بيشتر از بيوپسي مجدد از متاستاز سود مي‌برند مشخص شود. از آنجا كه تفاوت بين رسپتورها بين توده اوليه و متاستاتيك مي‌تواند در تعيين نوع درمان بيماران بسيار مؤثر باشد‌، لذا توصيه مي‌شود، تا انجام مطالعات بيشتر‌، در انتخاب بيماران جهت نمونه‌برداري مجدد ازنظر بررسي هورموني در ضايعات متاستاتيك‌، بيماران با درگيري لنفي عروقي مدنظر قرار بگيرند.