بررسي ارتباط حافظه روندي و دستور زبان در كودكان طبيعي فارسي زبان: يك مطالعه مقدماتي

هدف: يكي از اجزاي اصلي حافظه طولاني‌مدت، حافظه روندي است. يادگيري روندي مي‌تواند در حوزه‌هاي مختلف از‌جمله كلامي و حركتي ارزيابي شود. يادگيري در حافظه روندي در 3 مرحله يادگيري اوليه، تحكيم و حفظ اتفاق مي‌افتد. تكاليفي براي ارزيابي حافظه روندي وجود دارد، اما هيچ‌يك به‌طور هم‌زمان يادگيري روندي در حوزه‌ها و مراحل مختلف يادگيري را بررسي نكرده‌اند. همچنين براساس مدل اخباري‌روندي، پيش‌بيني مي‌شود بين عملكرد افراد در حافظه روندي و دستور زبان ارتباط وجود داشته باشد. بنابراين هدف مطالعه حاضر طراحي تكليف جست‌وجوي متوالي براي ارزيابي هم‌زمان حافظه روندي در 2 حوزه كلامي و حركتي و در مراحل مختلف يادگيري و تعيين پايايي آن بود. همچنين ارتباط بين حافظه روندي و مهارت‌هاي دستوري بررسي شد. روش بررسي: اين مطالعه در مرحله اول به‌صورت روش‌شناسي و در مرحله دوم به‌صورت توصيفي‌تحليلي انجام شد. در مرحله اول، براساس مرور متون و با نظر 3 متخصص آسيب‌شناس گفتار و زبان، كلمات داراي ويژگي‌هاي روان زبان‌شناختي مناسب از مجموعه ناميدن تصويري فارسي انتخاب شدند و تصاوير متناظر با آن‌ها تعيين شد. تكليف با استفاده از زبان برنامه‌نويسي جاوا طراحي شد. روايي صوري تكليف، بررسي و بعد از انجام اصلاحات، پايايي تعيين شد. روايي صوري تكليف بر روي 10 شركت‌كننده طبيعي و پايايي آزمون بازآزمون بر روي 15 شركت‌كننده 7 تا 9 ساله طبيعي كه با روش نمونه‌گيري در‌دسترس انتخاب شده بودند، بررسي شد. در مرحله دوم براي بررسي ارتباط بين عملكرد در تكليف جست‌وجوي متوالي و مهارت‌هاي دستوري، 20 كودك 7 تا 9 ساله طبيعي با روش نمونه‌گيري تركيبي انتخاب شدند. هر كودك در 3 مرحله يادگيري اوليه، تحكيم (24 ساعت بعد) و حفظ (يك هفته بعد) در معرض تكليف در حوزه كلامي قرار گرفت و سپس همين مراحل در حوزه حركتي اجرا شد. مهارت‌هاي زباني هر كودك با استفاده از آزمون رشد زبان تعيين و سپس رابطه بين اين 2 مهارت مشخص شد. روش‌هاي آماري مورد‌استفاده، شامل ضريب همبستگي پيرسون و اسپيرمن و تحليل واريانس اندازه‌گيري مكرر بود. يافته‌ها: مقادير همبستگي بين 2 بار اجرا در مرحله يادگيري اوليه، براي متغير زمان واكنش در حوزه‌هاي كلامي و حركتي به ترتيب 0/84 (0/001˂P) و 0/80 (0/001˂P) و براي متغير صحت پاسخ در حوزه‌هاي كلامي و حركتي به ترتيب 0/81 (0/011=P) و 0/77 (0/026=P) به دست آمد. در مرحله تحكيم و حفظ، ضريب همبستگي براي متغير زمان واكنش در حوزه‌هاي كلامي و حركتي به ترتيب 0/737 (0/002=P) و 0/743 (0/001=P) و براي متغير صحت پاسخ در حوزه‌هاي كلامي و حركتي به ترتيب 0/624 (0/13=P)، 0/916 (0/001˂P) بود. نتايج نشان داد بين دستور زبان و يادگيري روندي در حوزه كلامي در مرحله تحكيم ارتباط معنادار وجود دارد (‌P= 0/045 , P=0/491, 0/797-0/016=CI ). نتيجه‌گيري: تكليف جست‌وجوي متوالي، تكليفي پايا براي ارزيابي مراحل مختلف حافظه روندي در دو حوزه كلامي و حركتي است. بنابراين مي‌توان از اين تكليف براي ارزيابي حافظه روندي در كودكان طبيعي 7 تا 9 ساله استفاده كرد. يافته‌هاي مطالعه حاضر، پيش‌بيني‌هاي مدل اخباري‌روندي را در مرحله تحكيم حوزه كلامي تأييد كرد.