ژئوپليتيك در حال تغيير آسياي مركزي و قفقاز؛ جايگاه ايران در آينده توازن منطقه‌اي

چند دهه پس از فروپاشي شوروي، پويش‌هاي جديدي در نظم منطقه‌اي آسياي مركزي و قفقاز در حال شكل‌گيري است كه مي‌توان آن را در ذيل بازي قدرت جديد تحليل كرد. در اين بازي قدرت برخلاف بازي بزرگ سنتي،‌ نه قدرت‌هاي جهاني بلكه تركيبي از قدرت‌هاي جهاني و منطقه‌اي حضور دارند. حضور فزاينده تركيه و شكل‌گيري اتحادهاي پنهان منطقه‌اي، سرمايه‌گذاري عظيم برخي كشورهاي حاشيه خليج ‌فارس و رژيم صهيونيستي در حوزه‌هاي مختلف سياسي، امنيتي و فرهنگي و نيز ابهام در مورد آينده شكل‌گيري محور ايران-روسيه – چين پيكربندي جديدي از بازي قدرت ميان كشورهاي منطقه و فرا منطقه‌اي بوجود آورده است. اين مقاله كه با روش تحليل روند انجام شده است، تلاش دارد ضمن شناسايي كلان‌روندهاي حاكم بر ژئوپليتيك منطقه‌ آسياي مركزي و قفقاز، پيامدهاي آن را براي جمهوري اسلامي تحليل كند. از اين‌رو پرسش پژوهش اين است كه با توجه به شكل‌گيري پويش‌هاي قدرت در سال‌هاي اخير، جمهوري اسلامي ايران چه جايگاهي در آينده معادلات ژئوپليتيك منطقه آسياي مركزي و قفقاز خواهد داشت؟ فرضيه اين است كه چنانچه پويش‌هاي نظم امنيتي منطقه كنوني تداوم يابد، موقعيت منطقه‌اي ايران تنزل خواهد يافت. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد،‌ مهمترين چالش جمهوري اسلامي ايران در آينده نظم منطقه‌اي آسياي مركزي و قفقاز به احتمال زياد نه حضور قدرت‌هاي غربي بلكه نفوذ گسترده ژئوپليتيكي تركيه، آذربايجان، ‌عربستان سعودي و رژيم صهيونيستي خواهد بود.