تأملي بر دلايل انعقاد قراردادهاي عمليات مشترك در صنعت بالادستي نفت و گاز

امروزه علاوه بر قراردادهاي اصلي بالادستي در صنعت نفت يك سري قراردادهاي ديگري نيز منعقد مي شود كه قراردادهاي مشاركت يا سطح دوم ناميده مي‌شوند. اين قراردادها انواع مختلفي دارد كه يكي از آن‌ها قراردادهاي عمليات مشترك است. قراردادهاي عمليات مشترك نوعي از قراردادهاي سرمايه گذاري مشترك هستند كه به‌موجب آن‌ چند شخص توافق مي‌نمايند تعهدات مربوط به قرارداد اصلي بالادستي را بدون تشكيل شخص حقوقي مستقل، به صورت مشترك به انجام رسانند. در اين قرارداد حقوق و تعهدات متصدي، حقوق و تعهدات شركاي غيرمتصدي، چگونگي انجام عمليات، نحوه تقسيم سود و زيان، سهم هريك از طرفين در قرارداد، نحوه انتخاب متصدي، چگونگي نظارت اعضاي غيرمتصدي و غيره مشخص مي‌شود. دلايل انعقاد قراردادهاي عمليات در تمام موارد يكسان نيست و تحت تأثير عوامل مختلف متفاوت است. از يك‌سو در قراردادهاي عمليات مشترك با حق مشترك دلايل انعقاد متفاوت از دلايل انعقاد در قراردادهاي عمليات مشترك با حقوق مستقل است. از سوي ديگر با توجه به اعضاي مشاركت‌كننده در قرارداد دلايل انعقاد قرارداد نيز متفاوت است. البته اين مسئله به اين معنا نيست كه هيچ دليل مشتركي نداشته باشند. قراردادهاي عمليات مشترك بيشترين مزايا را براي شركت‌هاي داخلي بخصوص شركتهاي ملي دارند. آن دسته از شركت‌هاي ملي كه قصد دارند در كنار ايفاي وظايف سنتي خود به ‌سوي بين المللي شدن و سودآوري بيشتر حركت نمايند، شايسته است به قراردادهاي عمليات مشترك نگاه ويژه داشته باشند و همچنين شركت‌هايي كه تمايل به استفاده از قراردادهاي مشاراليه را دارند بايد علاوه بر منافع خود در اين قراردادها، مزايا و منافع طرف مقابل را در نظر بگيرند زيرا ممكن است منافع طرف مقابل بيشتر از منافع خود شركت باشد كه در بلندمدت ممكن است به زياندهي و ناكارآمدي شركت بينجامد.