ارزيابي موانع كليدي در توسعه صنعت نفت با تركيب تحليل مسير و ديمتل فازي

هر چند كه برخورداري از منابع انرژي براي صاحبان آن‌ها در درجه اول به عنوان يك نقطه قوت و يك نعمت الهي محسوب مي‌شود ولي گاه وابستگي اقتصادي به همين منابع به تنگنايي براي صاحبان آن‌ها تبديل مي‌شود. بي‌گمان تحريم‌هاي اقتصادي و نفتي نقش قابل‌توجهي در ركود صنعت نفت طي سال‌هاي گذشته داشته است؛ به ويژه از جولاي سال 2012 كه تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران شدت گرفت و ميزان توليد كاهش و صادرات نفت ايران به نصف تنزل يافت. اما بسياري از تحليلگران بر اين باورند كه تحريم‌ها تنها عامل ركود صنعت نفت نبوده و مشكلات مديريتي در سطح  مديريت دولت و در سطح صنعت نفت نيز در ركود اين صنعت مؤثر بوده است. تعدادي از كارشناسان نيز بر نقش تحولات بازارهاي جهاني نفت تأكيد دارند. هدف اصلي پژوهش حاضر، ارزيابي موانع كليدي در توسعه صنعت نفت با رويكرد تركيبي تحليل مسير و تكنيك ديمتل فازي است. بدين منظور در اين پژوهش، ابتدا با مرور ادبيات و مصاحبه با خبرگان، متخصصان و تحليلگران حوزه صنعت نفت، پنج عامل (تحريم‌ها، نبود تكنولوژي، سوء مديريت، عدم آموزش نيروي انساني، كاهش صادرات) به عنوان موانع كليدي در توسعه صنعت نفت شناسايي و مدل مفهومي موانع و فرضيات پيشنهادي ارائه شد. اين پژوهش از لحاظ هدف كاربردي و از نظر روش گردآوري داده­ها از نوع پيمايشي مي‌باشد. جامعه آماري اين پژوهش در خصوص بررسي و آزمون مؤثربودن موانع توسعه با رويكرد تحليل مسير و نرم‌افزار SMART PLS، شامل خبرگان، متخصصان و كارشناسان شركت حفاري مپنانور كيش به تعداد تقريبي 70 نفر و در خصوص رتبه‌بندي موانع توسعه با تكنيك ديمتل فازي شامل كليه خبرگان، متخصصان و مديران بخش حفاري شركت مپنا نور كيش به تعداد تقريبي 15 نفر مي‌باشد كه با توجه به محدود اعضاي جامعه در هر دو بخش بررسي و تحليل، اندازه نمونه با جامعه يكسان درنظر گرفته شد. نتايج نهايي تحليل مسير نشان از تأييد تمامي فرضيات (تأثيرگذاري تمامي موانع توسعه) دارد. خروجي نهايي تكنيك ديمتل فازي هم نشان داد كه كاهش صادرات به عنوان مهم‌ترين مانع در توسعه مي‌باشد كه خود مي‌تواند ناشي از عوامل ديگري همچون تحريم‌ها و نداشتن روابط مناسب با كشورهاي منطقه باشد. فقدان تكنولوژي در رتبه دوم قرار داشته، تحريم‌ها در رتبه سوم، آموزش ناكارآمد نيروي انساني در رتبه چهارم و عامل سوء مديريت در رتبه آخر قرار دارد. بدين ترتيب با تعيين مهم‌ترين موانع، راهكارهاي مناسبي جهت توسعه به شركت مذكور پيشنهاد داد.