جايگاه عقل در روش‌ شناسي علمي جالينوس

جالينوس يكي از بزرگ‌ترين انديشمندان و عالمان طبيعي در يونان باستان است كه به روش‌شناسي علوم طبيعي توجهي ويژه داشته است. از سوي ديگر با توجه به انتقال سنت جالينوسي به جهان اسلام و تأثيرگذاري آراء وي در حوزه‌هاي مختلف انديشه‌اي ازجمله روش‌شناسي، بررسي و فهم انديشه‌هاي روش‌شناختي وي از اهميت بالايي در درك درست از سنّت علمي در سده‌هاي ميانه اسلامي برخوردار است. در اين مقاله با استفاده از روش تفسير تحليلي متن‌محور تلاش شده است تا جايگاه عقل به‌عنوان يكي از دو مؤلفه اصلي روش‌شناسي علمي جالينوس تبيين گردد. عقل در انديشه جالينوس مهم‌ترين جزء نفس انساني است كه از دو جنبه صوري و مادي، روش علوم طبيعي را تأمين مي‌كند. كاركرد صوري عقل كه به حوزه منطق مربوط مي‌شود شامل برهان، تقسيم و تركيب، تعريف، مشابهت و مفارقت، تحليل و تلفيق و دلالت است. از طرف ديگر و به لحاظ مادي، عقل با ادراك بديهيات عقلي، مقدمات لازم براي شكل‌گيري برهان و دلالت را تأمين مي‌كند.