اثربخشي برنامه مداخله اي مبتني بر آموزش ارتباط كاركردي بر مهارت‌هاي اجتماعي و ارتباطي كودكان با اختلال طيف اوتيسم

زمينه و هدف: اختلال طيف اوتيسم، اختلالي عصب روان شناختي است كه به صورت ثانويه به مشكلات در عملكردهاي شخصي، اجتماعي، و تحصيلي منجر مي شود. از اين جهت پژوهش حاضر با هدف تدوين و اثربخشي برنامه مداخله اي مبتني بر آموزش ارتباط كاركردي در مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي كودكان با اختلال طيف اوتيسم انجام شد. روش: اين پژوهش به لحاظ هدف، كاربردي و به لحاظ نحوه گردآوري اطلاعات از نوع نيمه آزمايشي با طرح پيش آزمون- پس آزمون و پيگيري با گروه گواه بود. جامعه آماري تمامي كودكان با اختلال طيف اوتيسم سطح يك 4 تا 8 سال شهر تهران در سال 1398 و والدين آنان بود. از جامعه آماري مورد نظر تعداد 30 كودك مبتلا به اوتيسم سطح يك با استفاده از معيارهاي مختلف از كلينيك پديده به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفي ساده در دو گروه آزمايش و كنترل قرار گرفتند. گروه آزمايش برنامه مداخله اي را در قالب پانزده جلسه دريافت كرد و گروه گواه برنامه هاي معمول مركز توانبخشي را دريافت كردند. ابزار گردآوري داده ها شامل مقياس رتبه بندي اوتيسم گيليام (جيمز و گيليام، 2003)، پرسشنامه غربالگري اوتيسم با سطح يك و آسپرگر (اهلر و گيلبرگ، 1993)، و فهرست ارزشيابي اوتيسم (ريملند و ادلسون، 1999) بودند. در نهايت داده ها با استفاده از روش تحليل كوواريانس چندمتغيري و آزمون t همبسته با آلفاي تعديل يافته توسط نرم افزار SPSS26 تحليل شد. يافته ها: نتايج پژوهش نشان داد برنامه مداخله اي مبتني بر آموزش ارتباط كاركردي در مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي كودكان با اختلال طيف اوتيسم اثربخشي معناداري داشت (p 0/01). اندازه اثر براي مؤلفه هاي مهارت هاي اجتماعي(0/87) و مهارت هاي ارتباطي (0/92) بود. همچنين نتايج ازمون t همبسته نشان داد تأثير برنامه آموزش ارتباط كاركردي در مرحله پيگيري نيز در مؤلفه هاي مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي اثربخش و پايدار بوده است. نتيجه گيري: با توجه به يافته هاي پژوهش مي توان نتيجه گرفت كه مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي در كودكان اوتيسم را مي توان با آموزش، ارتقا داده و همچنين از برنامه درماني مبتني بر آموزش ارتباط كاركردي مي توان به عنوان يك مداخله اثرگذار در بهبود مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي در كودكان با اختلال طيف اوتيسم استفاده كرد.