طبقه‌بندي و تحليل بن‌مايۀ آغاز عشق در منظومه‌هاي عاشقانۀ فارسي

يكي از بن‌مايه‌هاي داستاني در منظومه‌هاي عاشقانه، آغاز عشق عشّاق آن است. در اين منظومه‌ها نويسنده هنر خود را به كار مي‌گيرد تا اوّلين جرقّۀ ايجاد عشق را حادثه اي زيبا و به يادماندني توصيف كند. اين تحقيق به روش توصيفي تحليلي، به اين سؤالات پاسخ مي‌دهد كه بن‌مايۀ آغاز عشق را در منظومه‌هاي عاشقانۀ فارسي چگونه مي‌توان طبقه‌بندي كرد و هر يك از اين طبقه بندي و زيرگونه ها در روايت داستان چه نقشي ايفا مي‌كند؟ براي اين منظور كتاب يك‌ صد منظومۀ عاشقانه فارسي (ذوالفقاري،1394) مبناي كار قرار گرفته است. براساس نتايج به دست آمده، آغاز عشق با دو كنش ديدن و شنيدن و در انواع گوناگون، در سير حوادث به وقوع مي‏پيوندد. ديدن معشوق به صورت مستقيم، ديدن در خواب و ديدن تصوير وي، مشهورترين انواع آغاز عشق به واسطۀ ديدن محسوب مي‏شود. آغاز عشق با ديدن تصوير فقط بين عشّاق ايراني و عرب كاربرد داشته است. شنيدن توصيف معشوق و يا شنيدن صداي وي نيز از انواع ديگر آغاز عشق است و در ميان همه ملّت‌ها به جز اعراب رايج بوده است. نقش بن‌مايۀ مذكور از آن جهت است كه تا زماني كه اوّلين جرقّۀ عشق زده نشود و آغاز عشق صورت نگيرد ساختار روايي منظومۀ عاشقانه شكل نخواهد گرفت.