تبيين ساختار فضايي بافت محلات شهر، با نگاهي به شهر كرمان

بافت شهر به انواع و اشكال مختلف مورد مباحثه و تجزيه و تحليل قرار مي‌‌گيرد. يكي از انواع و اشكال مباحثه، «ساختار فضايي بافت» است. به زبان ساده، ساختار به ويژگي‌‌ها و عناصري از هر چيز دلالت مي‌‌كند كه نبود آن‌ها به معني نبود يا عدم وجود آن چيز مي‌‌باشد. اين مقاله پس از تعريف مفاهيمي چون «فضا و مكان»، به معرفي انواع مكان‌هاي همگاني شامل «معابر، ميدان و ميدانچه، آب كنارها، فلكه، پله راه، پياده راه، پشت بام‌‌هاي عمومي، ورودي (دروازه) شهر و محلات، بوستان و باغ‌‌هاي عمومي، فضاهاي خالي بين مجتمع‌‌هاي مسكوني، راسته بازارها و پاساژها و صحن برخي از مساجد» پرداخته است. اشتراكات و افتراقات واژه‌‌هايي چون «سازمان فضايي و ساختار فضايي» مورد بررسي واقع شده و عناصر تشكيل‌دهنده ساختار فضايي ارائه شده است. از آن جايي كه مكان‌‌هاي عمومي كهن (در محلات قديمي) و فضاهاي شهري نو (در محلات جديد)، جزو مهم‌ترين عناصر و اجزاي تشكيل‌دهنده ساختار فضايي محلات مي‌‌باشند، تلاش شده تا نقش آن‌ها در شكل‌‌گيري ساختار فضايي هر يك از محلات دروني، مياني و پيراموني شهر تبيين گردد و نيز ارتباط يا عدم ارتباط آن‌ها در ساخت كالبدي- فضايي محلات جديد و قديمي و بالعكس مشخص شود. در طي تحقيقات و بررسي نظرات انديشمندان پيرامون موضوع، روند انجام پژوهش به اين منتج شد كه براي پرداخت به موضوع «ساختار فضايي بافت شهر»، بايستي از مسير معرفي نمايان‌گرهاي طراحي شهري گذشت و بر اساس آن براي محلات منتخب از شهر كرمان شاخص‌‌هايي را در‌نظر گرفت كه بتوان وضعيت ساختاري آن‌ها را با يكديگر مقايسه نمود. روش پژوهش به صورت توصيفي- تحليلي بوده و جمع‌‌آوري اطلاعات از طريق منابع كتابخانه‌‌اي، اينترنتي و نيز مشاهدات و فعاليت‌‌هاي ميداني در شهرهاي ايران؛ از جمله كرمان در سال‌‌هاي اخير مي‌‌باشد.