عوامل موثر بر پذيرش پرواربندي گوسفند توسط مرتعداران در مراتع شهرستان كياسر استان مازندران

سابقه و هدف: استفاده از ظرفيت پرواربندي يكي از راه حل‌هاي كاهش فشار بر مراتع و كاهش تعداد دام مازاد بر مراتع مي باشد. پرواربندي ‌ يكي از روش‌ هاي مهم در بالا بردن توليدات گوشت قرمز بدون افزايش تعداد دام مي‌باشد. اگر عمليات پرواربندي به روش صحيح صورت گيرد، كشور از وارد كردن گوشت قرمز بي نياز خواهد شد. هدف از اين پژوهش تعيين عوامل موثر بر پذيرش پرواربندي توسط مرتعداران منطقه كياسر مي باشد. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در 70 كيلومتري جنوب شهر ساري و در 1378 متري از سطح دريا واقع شده است. مراتع اين منطقه ييلاقي بوده و توسط گله‌داران روستايي و عشايري به شيوه مشاعي مورد استفاده قرار مي گيرد. مطالعه حاضر جز تحقيقات پيمايشي بوده كه با استفاده از تكميل پرسشنامه از بهره برداران در سال 1397 صورت گرفت. با بهره گيري از فرمول كوكران، از ميان 750 بهره بردار در منطقه مورد مطالعه، 85 نمونه به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شدند. متغيرهاي اصلي استخراج و پرسشنامه نهايي به روش نمونه گيري تصادفي در منطقه مورد مطالعه تكميل شد. در اين پرسشنامه ها متغير هاي مختلفي از جمله ويژگي هاي اجتماعي - اقتصادي بهره‌ برداران، ويژگي هاي فني مراتع و ديگر سوالات مرتبط مورد بررسي قرار گرفت كه در قالب طيف ليكرت و سوالات باز از افراد پرسيده شدند. روايي محتوايي پرسشنامه ها توسط اساتيد صاحب نظر و كارشناسان تعيين شد. همچنين به منظور احتساب قابليت اعتماد (پايايي) پرسشنامه از پرسشنامه پيش آزمون و محاسبه ضريب اعتبار (كرونباخ آلفا) استفاده شد. در اين تحقيق به منظور بررسي عوامل موثر بر پذيرش/عدم پذيرش پرواربندي توسط مرتعداران مراتع منطقه از الگو هاي اقتصاد سنجي مدل لاجيت استفاده شد. پارامتر هاي الگوي لاجيت به روش حداكثر راست نمايي با استفاده از نرم افزارهاي Shazam براورد شد. نتايج: براساس نتايج حدود 40 درصد مرتعداران از پرواربندي استقبال كرده‌اند و حاضر بودند واحد دامداري خود را به پرواربندي تبديل نمايند. شاخص درصد پيش‌بيني صحيح مدل برآورد شده بالغ بر 83 درصد است كه رقم مطلوبي را نشان مي‌دهد؛ كه بيانگر آن است كه مدل برآورد شده توانسته‌است درصد بالايي از مقادير متغير وابسته را با توجه به متغيرهاي توضيحي پيش‌بيني نمايد. به بيان ديگر، تقريباً 83 درصد از پاسخگويان، تمايل به پذيرش پرواربندي پيش‌بيني شده بله يا خير را با ارائه نسبتي كاملاً مناسب با اطلاعات، به درستي اختصاص داده‌اند. نتايج مدل لاجيت نشان داد متغيرهاي تحصيلات فرزند، نوع بهره‌برداري، مساحت مرتع، داشتن پروانه چرا، استفاده از پسچر مزارع، مدت تغذيه دستي، شغل جانبي، اطلاع از مزاياي پرواربندي و داشتن سطح مرتع كافي براي دامداري از لحاظ آماري معني‌دار و از عوامل تاثير گذار در پذيرش نظام پروابندي توسط مرتعداران منطقه مي‌باشند. همچنين با توجه به كشش وزني متغير پروانه چرا (0.67-)، با ثابت ماندن بقيه عوامل، افزايش يك درصد در افراد داراي پروانه چرا، احتمال پذيرش پرواربندي را 0.67 درصد كاهش مي‌دهد. از طرف ديگر افزايش يك درصد در سطح زمين زراعي، احتمال تمايل به پرواربندي را 0.34 درصد افزايش مي‌دهد. در مورد متغير اطلاع از مزاياي پرواربندي، افزايش يك درصد در  اين متغير، احتمال تمايل به پرواربندي را 1.22 درصد افزايش مي‌دهد. نتيجه گيري: با توجه به نتايج تحقيق، كشت گياهان علوفه‌اي در زمين‌هاي زراعي و ديمزارها، افزايش آگاهي مرتعداران در مورد مزاياي پرواربندي و خسارات دامداري سنتي بر مرتع از طريق برگزاري دوره‌هاي ترويجي-آموزشي، ترغيب مرتعداران غير ذيحق، مهاجر و بدون پروانه چرا به پرواربندي مراتع در كنار حمايت ارگان‌هاي مرتبط با ارائه تسهيلات كم بهره، از راهكارهاي عملياتي و علمي براي ترغيب دامداران به پرواربندي در منطقه مي‌باشد.