تأثير پرايمينگ و نانوذرات بر ظهور، استقرار و ويژگي‌هاي رشدي و فيزيولوژيك گونه‎هاي Sanguisorba minor Scop. و (Host) P. Beauv Agropyron intermedium تحت تنش خشكي در شرايط كشت طبيعي

سابقه و هدف: مشكلات جوانه‏زني و استقرار گياهان در شرايط خشكي و كم آبي يكي از معضلات شايع در مناطق خشك و نيمه خشك كشور مي‌باشد كه بر روي ميزان رشد و توليد جوامع گياهي تاثير مي گذارد. بهبود جوانه‌زني و استقرار گياهان در مواجهه با تنش خشكي از جمله امور مهم و مؤثر در موفقيت پروژه‌هاي اصلاح و احياي مراتع در عرصه‌هاي طبيعي مي‌باشد. گونه هاي مرتعي Sanguisorba minor Scop. و (Host) P. Beauv Agropyron intermedium گياهاني هستند كه عمدتاً در اقاليم نيمه‌خشك تا نيمه مرطوب پراكنش دارند و در اين تحقيق امكان جوانه‌زني و استقرار نهال اين دو گونه علوفه اي ارزشمند با استفاده از تيمارهاي مختلف پرايمينگ در منطقه اي خشك تر مورد بررسي قرار گرفته است. مواد و روش ها: در اين مطالعه اثر تيمارهاي پرايمينگ با آب مقطر، پلي‌اتيلن‏گلايكول (0.1 مگاپاسكال)، نيترات پتاسيم (0.2 درصد) و نانوذرات نقره در سه سطح (شامل غلظت‌هاي 30، 60 و 90 ميلي‏گرم درليتر) جهت بهبود خصوصيات جوانه‌زني و استقرار گونه‎هاي گياهي منتخب تحت شرايط آبياري در حد ظرفيت زراعي و تنش خشكي در شرايط عرصه طبيعي مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي در 4 تكرار انجام شد و مجموعاً تعداد 56 كرت براي هرگونه در نظر گرفته شد. ابعاد هر كرت احداثي برابر 1.5 مترمربع بود و در هر كرت سه رديف كشت با فاصله 30 سانتيمتر و طول يك متر در نظر گرفته شد و در هر كرت آزمايشي تعداد 45 عدد بذر كشت گرديد. صفات مورد اندازه‌گيري شامل ظهور نهال از خاك، سرعت ظهور، استقرار و زنده‎ماني، طول و وزن ريشه و ساقه، ويگوريته و ميزان پرولين، كارتنوئيد، قند محلول، كلروفيل كل و آنزيم‏هاي كاتالاز و سوپراكسيد ديسموتاز بود. پس از اتمام داده‌برداري صفات مورد مطالعه در مزرعه و اخذ نتايج به‌دست‌آمده در آزمايشگاه، آناليز واريانس و تجزيه‌وتحليل داده‎‌ها در نرم‌افزار SPSS و مقايسه ميانگين داده‌ها با آزمون چند دامنه‌اي دانكن در سطح 5 درصد براي صفات مورد مطالعه در دو گونه انجام گرفت. نتايج: بررسي آماري نتايج بدست آمده نشان داد كه كاربرد پرايمينگ بيشتر بر روي صفات درصد ظهور از خاك، سرعت ظهور و استقرار و زنده‎ماني نهال مؤثر بوده است اما ساير صفات مورد مطالعه را نيز تحت تأثير قرار داده است. كاربرد نانوذرات نقره اثرات مثبت و منفي بر خصوصيات رويشي بذر و نهال رشد يافته از بذور گياهان مورد مطالعه داشت. كاربرد تيمارهاي پرايمينگ بذر با پلي‌اتيلن‏گلايكول و نيترات پتاسيم در گونه A. intermedium و كاربرد تيمارهاي پرايمينگ بذر با پلي اتيلن‎گلايكول و نانوذرات نقره با غلظت 30 ميلي‎گرم در ليتر در گونه S. minor بيشترين تأثيرات مثبت معني دار در افزايش مقاومت به خشكي را داشت. همچنين كاربرد تيمارهاي نانوذرات با غلظت‎هاي 60 و 90 ميلي‎گرم در ليتر اثرات منفي را بر مشخصه‏هاي رويشي و فيزيولوژي هر دو گونه مورد مطالعه نشان داد به‌طوري‌كه افزايش 25 و 13 درصدي توليد بايومس تحت تيمار نانوذرات نقره با غلظت 30 ميلي‎گرم در ليتر و كاهش 12 و 3 درصدي بايومس تحت تيمار نانوذرات نقره با غلظت 90 ميلي‎گرم  در ليتر به ترتيب براي گونه هاي A. intermedium و S. minor مشاهده شد. نتيجه ‌گيري: افزايش سرعت جذب آب و متابوليسـم در بذرهاي پرايم شده موجب جوانـه‌زني بيشـتر، كـاهش غيريكنـواختي فيزيولـوژيكي طبيعـي و ذاتـي جوانه‌ ها و افـزايش تحمـل به خشـكي و عملكرد گياهان مي‌شود. تأثير مثبت نانوذرات نقره عمدتاً به دليل تسهيل نفوذ آب و مواد غذايي به بذر گياه و بهبود خصوصيات جوانه زني مي‌باشد. يافته هاي اين مطالعه مي تواند به‌منظور انتخاب بهترين تيمار براي بهبود عملكرد هر دو گونه مورد مطالعه تحت شرايط تنش‌زاي محيطي مورد توجه قرار گرفته و موجب افزايش ميزان موفقيت در كشت و استقرار گونه هاي مرتعي S. minor و A. intermedium در سطح مراتع مناطق خشك و نيمه خشك و افزايش بازدهي پروژه هاي بيولوژيك اصلاح و احياء مراتع گردد.