تاثير احداث راه آهن يزد-اقليد بر تنوع و غناي تيپ هاي بوته‌اي و درختچه اي مراتع استان يزد

سابقه و هدف: احداث راه ها از جمله احداث راه آهن از فعاليت هاي مهم درتوسعه هر كشور محسوب مي شود و به دليل داشتن نقش زير بنايي تاثيرات زيادي بر رشد اقتصادي كشور دارد و از طرفي مراتع نيز به دليل داشتن خدمات اكوسيستمي متنوع و مهمي كه دارند نقش بسزايي در توسعه پايدار اكوسيستم ها دارند كه بدون در نظر گرفتن ملاحظات محيط زيستي در طول فرايند احداث پروژه راه آهن نمي توان از محيط زيست پيرامون محافظت نمود، پروژه هاي خطي مختلف از جمله احداث راه آهن بر اكوسيستم هاي مختلف مي تواند اثرات منفي را بر محيط زيست اطراف راه آهن داشته باشد. بنابراين مطالعه اثر راه آهن بر اكوسيستم هاي مرتعي از اهميت زيادي برخوردار است. مواد وروش ها: اين مطالعه اثرات احداث راه آهن يزد-اقليد را بر تنوع و غناي پوشش گياهي مراتع منطقه حفاظت شده كالمند-بهادران  بررسي نموده است. بدين منظور از روش نمونه برداري تصادفي-سيستماتيك در چهار تيپ پوشش گياهي درمنه، علف شتر، قيچ و رمس در سه فاصله از را ه آهن (0-250 متر، 250-500 متر، 500-1000 متر) استفاده شد. پارامترهاي پوشش گياهي و تراكم در هر پلات اندازه گيري گرديد، بدين صورت كه در داخل هر منطقه 4 ترانسكت 100 متري به طور تصادفي و تعداد 2 پلات در ابتدا و انتهاي هر ترانسكت به صورت سيستماتيك قرار داده شد تعداد و اندازه پلات ها با توجه به نوع و وضعيت پوشش  گياهي موجود در منطقه مورد مطالعه تعيين گرديد كه در اين مطالعه در تيپ رمس و قيچ از پلات هاي  25 متر مربعي و در تيپ درمنه و علف شتر از پلات هاي 4 متر مربع استفاده شد. در داخل هر پلات و در امتداد هر ترانسكت درصد پوشش و تعداد پايه (تراكم) تعيين شد. سپس با استفاده از داده هاي مذكور شاخص هاي تنوع و غنا شامل شاخص هاي تنوع ( شانون و سيمپسون)، غنا (مارگالف و منهينيك)، يكنواختي و تعداد با استفاده از نرم افزار Past محاسبه و با استفاده از نرم افزار Spss ver.16 و آناليز واريانس و آزمون دانكن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج: نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه احداث را ه آهن تاثيراتي بر تنوع و غناي پوشش گياهي مراتع داشته است. در تيپ درمنه احداث راه آهن باعث تاثير معني داري (P 0.01) بر تنوع، غنا و تعداد حاصل از داده هاي درصد پوشش گياهي داشته است به طوريكه شاخص هاي شانون، سيمپسون، مارگالف، منهينيك و تعداد در فاصله 0-250 متري از راه آهن كاهش يافت و اما احداث راه آهن تاثير معني داري بر شاخص هاي تنوع و غناي  حاصل از  داده هاي تراكم پوشش گياهي و همچنين شاخص يكنواختي نداشت، در تيپ علف شتر احداث راه آهن تاثير معني داري بر شاخص هاي تنوع (شانون و سيمپسون) (P 0.01) و شاخص مارگالف حاصل از داده هاي درصد پوشش گياهي (P 0.05) داشته به طوريكه در فاصله 0-250 متري از راه آهن اين شاخص ها افزايش و در فواصل 250-500 متري و500-100 متري از راه آهن اين شاخص ها كاهش داشت و بر  هيچكدام از شاخص هاي تنوع و غناي حاصل از داده هاي تراكم پوشش گياهي و شاخص هاي تعداد و يكنواختي تاثير معني داري نداشت، در تيپ قيچ نيز احداث راه آهن تنها باعث افزايش معني دار شاخص هاي غناي حاصل از داده هاي تراكم پوشش گياهي، منهينيك (P 0.01) و مارگالف (P 0.05) در فاصله 0-250 متري از راه آهن شد و احداث راه آهن تاثير معني داري بر شاخص هاي تنوع و غناي حاصل از داده هاي درصد پوشش گياهي و تعداد و يكنواختي نداشت. در تيپ رمس احداث راه آهن تاثير معني داري بر هيچكدام از شاخص هاي تنوع و غناي حاصل از داده هاي تراكم و درصد پوشش گياهي نداشته است. نتيجه گيري: در اين مطالعه مي توان نتيجه گيري كرد كه احداث راه آهن از يك سو به دليل رشد گونه هاي مهاجم، غير بومي و فرصت طلب باعث افزايش تنوع و غنا در بعضي از مناطق شده است و از سوي ديگر به دليل عمليات ساخت و ساز احداث باعث از بين بردن پوشش گياهي و كاهش تنوع و غنا در برخي از مناطق شده است كه در هر دو صورت تنوع زيستي مراتع را مورد تهديد قرار مي دهد و پيشنهاد مي شود برنامه هاي احيا و بازسازي پوشش گياهي مراتع بعد از عمليات احداث راه آهن مورد پايش و بررسي قرار گيرد.