بررسي ويژگي‌هاي هندسي، زمين‌شيمي و جايگاه زمين‌ساختي گدازه‌هاي ستوني معدن گوريد، باختر سربيشه (خراسان جنوبي)

در معدن سنگ لاشه‌ گوريد در فاصله‌ 5 كيلومتري باختر شهرستان سربيشه (استان خراسان جنوبي)، رخنمون‏‌هايي از گدازه‏‌‏‌هاي آندزيتي با ساختار ستوني ديده مي‌شوند كه از ديدگاه پهنه‌بندي زمين‏‌شناسي در بخش خاوري بلوك لوت جاي گرفته‏‌اند. كاني‏‌هاي سازنده‌ گدازه‏‌ها شامل پلاژيوكلاز فراوان، پيروكسن و گاهي كاني كدر هستند. بررسي ويژگي‏‌هاي هندسي درزه‏‌هاي ستوني در معدن گوريد نشان داد ستون‏‌ها مخلوطي از چندوجهي‏‌هاي 4، 5، 6 و 7 وجهي هستند و در رده‌ نامنظم جاي مي‏‌گيرند. برپايه‌ اندازه‏‌گيري‏‌هاي انجام‏‌شده در سه بلوك جداگانه (هر يك به مساحت نزديك به يك مترمربع) از ستون‏‌هاي آندزيتي معدن گوريد، ميانگين شاخص شش‌ضلعي 0/83 به‌دست آمد. ميزان كل عنصرهاي خاكي كمياب در گدازه‏‌هاي ستوني معدن گوريد برابربا 36/185 تا 23/204ppm است و همانند مجموعه‏‌هاي كالك‏‌آلكالن، الگوي يكنواختي با غني‏‌شدگي LREE نسبت به HREE، با 9/76-26/8(La/Yb)N =، 6/7-85/75 ،)Ce/Yb)N= و آنومالي منفي ضعيف Eu (ميانگين 0/89=Eu/Eu*) نشان مي‏‌دهند. غني‏‌شدگي LREE نسبت به HREE به همراه غني‌شدگي در LILE (مگر Ba) و تهي‏‌شدگي HFSE (Nb، Ti و P) در گدازه‏‌هاي بررسي‏‌شده نشان‌دهنده‌ ماگماتيسم كمان‌ آتشفشاني در حاشيه‌ فعال قاره‌اي هستند. نسبت Sm/Yb در نمونه‏‌هاي آندزيتي گوريد از 2/5 (ميانگين: 86/1) كمتر است و نشان‌دهنده‌ نبود يا مقدار كمي گارنت در خاستگاه است. نسبت كم Dy/Yb (1/78 تا 2/32) در اين سنگ‏‌ها، خاستگاه اسپينل لرزوليتي آن‏‌ها را نشان مي‏‌دهد. بهره‏‌گيري از نسبت‏‌هاي (La/Yb)N (LREE/HREE) و (Gd/Yb)N (MREE/HREE) نيز نشان داد نمونه‏‌ها در گستره‌ پايداري اسپينل و در نزديكي منحني ذوب اسپينل لرزوليت با نزديك به 90 درصد اسپينل جاي گرفته‏‌اند.