عنوان مقاله :
تعيين شرايط دمايي، وضعيت سولفيداسيون و سازوكار تشكيل طلا در كانسار چندفلزي آتش‌انبار (جنوب قزوين)، برپاية شواهد كانه‌زايي، دگرساني و شيمي كانهها
پديد آورندگان :
طالع فاضل ، ابراهيم دانشگاه بوعلي سينا - گروه زمين شناسي , اعلايي مقتدر ، نرگس دانشگاه بوعلي سينا - گروه زمين شناسي , اروجي ، عباس معدن زرشوران آذربايجان غربي
كليدواژه :
طلاي آزاد , نسبت Co , Ni پيريت , درصد مولي FeS اسفالريت , كمپلكس بي‌سولفيدي Au(HS)2 , كانسار آتش‌انبار
چكيده فارسي :
كانسار چندفلزي آتش‌انبار با ذخيرة احتمالي 2 ميليون تن (شامل مجموعه عنصرهاي فلزات پايه و طلا) و ميزان متوسط طلا 2/13 گرم در تن (ppm)، در بخش شمالي پهنة ماگمايي اروميه دختر، متعلق به ماگماتيسم آتشفشاني- نفوذي بستانآباد- انارك قرار گرفته است. در اين كانسار، رگههاي چندفلزي طلادار با سرشت اپيژنتيك، درازاي نزديك به 5 تا 80 متر، پهناي 0/5 تا 6 متر و ژرفاي حداكثري 45 متر در سنگ ميزبان داسيتهاي پورفيري ائوسن مياني (واحد Eord) روي دادهاند. كانه‌زايي با بافت و ساخت‌هاي رگه - رگچه‌اي، پوستهاي، قلوهايشكل، برشي و افشان در سه مرحله پيش از كانه‌زايي (حضور پيريتهاي افشان)، كانه‌زايي اصلي (شامل كالكوپيريت رگهاي (II-A)، رگة كوارتز - سولفيد برشي (II-B) و رگة باريت -سولفيد (II-C)) و پس از كانه‌زايي (شامل رگة كربنات تأخيري (III-A) و برونزاد (IIIB)) رخداده است. دگرساني آرژيليك (مجموعه كائولينيت -ايليت± ديكيت) بههمراه دگرساني سيليسي (مجموعة كوارتز± ژاسپر)، اصليترين دگرسانيهاي منطقه را دربر ميگيرند. در كانسار آتش‌انبار، طلا بهصورت ذرات آزاد (Au0) در ميزبان كالكوپيريت و نامريي (+Au) در تركيب كانه‌هاي اسفالريت و پيريت وجود دارد. همچنين، با توجه به نسبت Co/Ni (گسترة 1/2 تا 45)، پيريتهاي افشان پيش از كانه‌زايي سرشت ولكانوژنيك دارند و پيريتهاي داراي منطقهبندي خاستگاه گرمابي دارند. با توجه به تغييرات غلظت Cd (ميانگين: ppm 4657) و نسبت Zn/Cd (ميانگين: 188/6) در تركيب اسفالريتها، كانه‌زايي در سامانه گرمابي دما متوسط - بالا (دماي 200 تا 250 درجة سانتيگراد) قرار گرفت. همچنين، برپاية محتواي %FeS mol در اسفالريتها (گسترة 0/11 تا 4/0) تغييرات LogfS2 درآنها از 10- تا 14- به‌دست آمد كه با وضعيت سولفيداسيون بالا تا متوسط براي اين كانسار همخواني دارد. با توجه به همراهي پاراژنتيك طلا با كانه‌هاي پيريت و اسفالريت، عدم رخداد كاني‌هاي اكسيدي، دماي متوسط سيال‌كانه‌ساز، pH نزديك به خنثي تا اسيدي (وجود دگرساني آرژيليك± سريسيت) و اكتيويته بالاي گوگرد (log aS2)، كمپلكس‌هاي بي‌سولفيدي Au(HS)2 در انحلالپذيري طلا و انتقال آن نقش داشتهاند. برپاية شواهد، افزايش logfO2 محيط فعاليت – S2را كاهش داده و طلا در رگة برشي كوارتز سولفيد از طريق ناپايداري كمپلكس‌هاي بي‌سولفيدي طلا تهنشست كرده است.
