تدوين اولويت كدهاي مسئوليت اجتماعي در فضاي مجازي؛ مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران

فضاي مجازي عرصه اي است كه بخش گسترده‌اي از خدمات، تبادلات، گردش اطلاعات، تعاملات، ارتباطات و به تعبيري، حيات در آن يا به‌واسطۀ آن جريان مي‌يابد؛ به همين جهت، ضرورت وجود قاعده‌هاي اخلاقي در اين پهنه با توجه به قابليت‌هاي بي‌بديل و روزافزون آن انكارناشدني است. يكي از ظرفيت‌هاي مغفول‌مانده در زمينۀ سامان‌بخشي و توسعۀ اخلاق در فضاي مجازي بهره‌گيري از نقش مسئوليت‌هاي اجتماعي و تدوين كدهاي مرتبط با آن است. در اين مقاله، بر مبناي نظريۀ داده‌بنياد و با استفاده از روش تركيبي، ابتدا سعي شده است، با مصاحبه‌هاي نيمه‌ساخت‌يافته با متخصصان و خبرگان حوزۀ ارتباطات، كدهاي مسئوليت اجتماعي پيشنهادي آن‎ها در حوزۀ فضاي مجازي استخراج شود و پس از آن، با ترتيب‌دادن پيمايشي به‌كمك پرسش‌نامه، اولويت كدهاي مذكور از منظر شهروندان تهراني مورد سنجش قرار گيرد. تدوين نظام اولويت‌بندي از اين جهت حائز اهميت است كه مي‌تواند در سياست‌گذاري‎ها، قانون‌گذاري‎ها و برنامه‌ريزي‌هاي راهبردي مورد نظر و ملاحظۀ تصميم‌گيران و كارگزاران قرار گيرد. بر اساس نتايج اين مقاله، كدهاي مسئوليت اجتماعي پيشنهادي متخصصان در ده مقولۀ «روابط اجتماعي»؛ «حريم خصوصي، حفاظت و امنيت»؛ «خانواده و كودكان»؛ «تبليغات و تجارت الكترونيك»؛ «اقدامات و تكنيك‌هاي غيرحرفه‌اي، آزاردهنده و آسيب‌زا»؛ «سواد رسانه اي»؛ «توليد محتوا»؛ «مالكيت فكري»؛ «حق دسترسي» و «سرويس اينترنت و پهناي باند» دسته‌بندي مي‌شوند. همچنين، از منظر كاربران فضاي مجازي در شهر تهران، كدهاي مسئوليت اجتماعي مرتبط با مقوله‌هاي «روابط اجتماعي»؛ «تبليغات و تجارت الكترونيك» و «حريم خصوصي، حفاظت و امنيت» داراي اولويت بيشتري نسبت به سايرين هستند.