عوامل مؤثر بر نرخ واقعي ارز در اقتصاد ايران

نرخ واقعي ارز كه تغيير و تحول قيمت‌ها و هزينه‌هاي نسبي را با يك پول مشترك اندازه مي‌گيرد، مهم‌ترين معيار بررسي قدرت رقابت‌پذيري است. بر همين اساس، در مطالعه حاضر، با اتكا به شواهد موجود و مدل اقتصادسنجي، به بررسي عوامل تعيين‌كننده رفتار نرخ واقعي ارز در اقتصاد ايران پرداخته شد. در راستاي هدف مطالعه، ابتدا محاسبه نرخ واقعي ارز و سپس، با بهره‌گيري از مدل تصحيح خطاي برداري (VECM)، تحليل تأثير عوامل اقتصادي مهم بر آن طي دوره 1397- 1357 صورت گرفت. يافته‌ها حاكي از روند مستمر نزولي نرخ واقعي ارز طي حدود دو دهه اخير (به ‏جز سال‌هاي 1391، 1396 و 1397) بود، كه كاهش قدرت رقابت‌پذيري محصولات توليد داخل در مقايسه با كالاهاي وارداتي را در پي داشته و اين كاهش ناشي از تعديل نرخ اسمي ارز نامتناسب با تفاضل تورم داخلي و خارجي است. يافته‌هاي پژوهش نشان از تأثير منفي متغيرهاي درآمد صادرات نفتي و تراز تجاري غيرنفتي و تأثير مثبت متغير نسبت حجم پول به كسري بودجه در بلندمدت در نرخ واقعي ارز داشت. توصيه مي‌شود كه نرخ واقعي ارز محاسبه ‏شده و تحليل الگوي رفتاري آن در مطالعه حاضر براي براورد نرخ تعادلي ارز به‏ منظور ارزيابي سياست‌هاي اقتصادي مانند سياست‌هاي كشاورزي به ‏كار برده شود.