تعيين ارزش اقتصادي آب كشاورزي: مطالعه موردي آب انتقالي سد كرخه در آبخوان دشت عباس استان ايلام

با توجه به روند فزاينده نگراني هاي عمومي در ارتباط با افزايش ناپايداري زيست ‎‏محيطي طرح هاي توسعه كشاورزي در مناطق مختلف روستايي، در حال حاضر، ارزيابي امنيت بوم ‏شناختي و خدمات زيست‏ بومي يك موضوع اصلي در زمينه منابع طبيعي و محيط زيست به‏ شمار مي ‏رود. دشت عباس يكي از مناطقي است كه با ورود آب انتقالي دچار مشكلات زيست ‎‏محيطي همانند شوري خاك و افزايش سطح نيزار شده است. هدف اصلي پژوهش حاضر ارزش گذاري اقتصادي آب از طريق تابع توليد و آزمون انتخاب بود و اطلاعات مورد نظر از طريق پرسشنامه و مصاحبه حضوري جداگانه با 108 بهره بردار از هر دو بخش زه دار و عادي دشت عباس در سال 1400 به ‏دست آمد. نتايج بازاري بخش زه دار نشان داد كه ارزش توليد نهايي نهاده آب براي محصول گندم 964- ريال بوده و به ديگر سخن، ارزش اقتصادي از دست ‏رفته نهاده آب در اين بخش حدود دويست ميليارد ريال است؛ در بخش عادي آبخوان نيز ارزش توليد نهايي نهاده آب براي اين محصول 8584 ريال است. بدين ترتيب، ارزش بازاري آب در بخش عادي آبخوان حدود 370 ميليارد ريال به ‏دست آمد. در ادامه پژوهش، براي محاسبه ارزش غيربازاري آب، از رهيافت آزمون انتخاب و مدل هاي «لاجيت مختلط» و «لاجيت مختلط با اثرات متقابل» استفاده شد؛ نتايج نشان داد كه كشاورزان حاضرند براي بهبود محيط زيست سالانه 5/7 ميليون ريال به ازاي هر هكتار پرداخت كنند. بنابراين، كشاورزان بخش زه دار حاضرند حدود 42 ميليارد ريال يعني، 25 درصد درآمد از دست‏رفته را در ازاي ارزش استفاده اي غيرمستقيم و ارزش غيراستفاده اي آب پرداخت كنند. از اين مبلغ پرداختي مي توان به‏ عنوان تأمين مالي مشترك در ارتباط با ارتقاي وضعيت آبياري، زهكشي همراه با مشاركت دولت و ارتقاي آموزش استفاده پايدار از زمين ه اي كشاورزي و شيوه هاي جلوگيري از شور شدن خاك بر اساس مشكلات مربوط به آبياري با توجه به نيازهاي كشاورزان استفاده كرد.