تحليل مضمون جهاد در انديشه آيت‌الله خامنه‌اي

بسياري جهاد را جنگ در راه خدا براي دفاع از دين و مبارزه با ظلم و بي‌عدالتي مي‌دانند، اما با بررسي دقيق‌تر مي‌توان به طيفي از معاني و برداشت‌هاي گوناگون از اين آموزه مهم ديني دست ‌يافت كه داراي ابعاد فردي و اجتماعي است؛ ظرفيت‌هاي اجتماعي و غيرنظامي فريضه جهاد جدي‌تر به‌نظر مي‌رسد. هدف پژوهش حاضر تبيين مفهوم جهاد در انديشه آيت‌الله خامنه‌اي است. داده‌هاي پژوهشي از بيانات ايشان طي سال‌هاي 1368 تا 1400 انتخاب‌ و با رويكرد كيفي و با استفاده از روش شبكه مضامين تحليل شده‌است. تحليل مضمون شبكه‌اي در سه‌گام استخراج مضامين پايه‌اي، سازمان‌دهنده و فراگير و درنهايت مضامين فراگير را به‌‌عنوان يافته‌هاي نهايي مورد تحليل قرار مي‌دهد. پنج مضمون فراگير شناسايي‌شده جهاد در انديشه آيت‌الله خامنه‌اي نشان مي‌دهد جهاد آموزه‌اي بنيادي و فريضه‌اي الهي است كه در همه ابعاد زندگي انسان نقش كليدي ايفا مي‌كند. جهاد با مفاهيمي هم‌چون خودسازي و دگرسازي، مسئوليت اجتماعي و امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر، مبارزه با هرگونه مانع و دشمن و نيز تلاش براي دست‌يابي به جامعه‌اي آباد و عدالت‌محور پيوندي عميق و محكم دارد. در انديشه آيت‌الله خامنه‌اي جامعه‌اي كه در آن جهاد نباشد، جامعه‌اي تنبل و بي‌تفاوت است كه همواره عقب‌‌مانده و شكست‌خورده باقي مي‌ماند. از نظر ايشان رمز پيروزي و نجات در مقابل ظالمان و استكبار، توجه به جهاد در همه ابعاد زندگي است.