اقتصاد سياسي نظام بودجه‌ريزي در ايران براساس رهيافت نظم اجتماعي (1304-1285)

در رويكرد نهادگرايي جديد پيچيدگي‌هاي نظام بودجه‌ريزي ريشه در تطور تاريخي شكل‌گيري آن دارد. شناخت اين تطور تاريخي از منظر نهادها و سازمان‌ها فهم پيچيدگي‌هايي را كه امروز نظام بودجه‌ريزي كشور با آن روبه‌رو است آسان‌تر كرده است. اين پژوهش با استفاده از رهيافت نظم‌هاي اجتماعي و تكيه بر سه عنصر نهادها، سازمان‌ها و كنترل خشونت به بررسي نظام بودجه ريزي ايران در فاصله سال هاي انقلاب مشروطه تا پايان سلسله قاجار پرداخته است. در اين دوره تصويب قانون اساسي، نظام نامه داخلي مجلس، قانون تشكيل وزارت ماليه، قانون محاسبات عمومي، قانون ديوان محاسبات و نگارش قانون بودجه و همچنين پيش بيني‌پذيرتر شدن نحوه تامين منابع و تخصيص هزينه ها با محدود كردن دوره عمل بودجه انجام گرفته است. همچنين بررسي  حساب وزرا، جلوگيري از انتقالات غيرقانوني، تهيه و تفريغ بودجه، افزايش قدرت وصول ماليات، ساماندهي خزانه كل كشور و ممنوعيت مقرر شدن ماليات بر اثر نظر شخصي و ارائه روش هاي اجرايي مرتبط با نظام بودجه‌ ريزي همچنين تشكيل مجلس، كميسيون بودجه مجلس، ديوان محاسبات، وزارت ماليه و كميسيون رسيدگي به دخل و خرج وزارتخانه ها به بهبود كيفيت نهادها و افزايش سازمان هاي قراردادي با عمر دائمي در نظام بودجه ريزي انجاميده كه اين امر باعث كنترل خشونت شده است. با بررسي نظام بودجه‌ ريزي، گروه‌هاي عضو ائتلاف غالب در دوره مورد بررسي را شاهزادگان، اشراف، اعيان، علما ، تجار، مالكان، طبقه روشنفكر و دولت‌ هاي روس و انگليس تشكيل مي دادند. بررسي نهادها، سازمان ها و كنترل خشونت نشان مي‌ دهد كه نظام بودجه ريزي از نظم دسترسي محدود شكننده به نظم دسترسي محدود پايه در اين دوره گذار كرده است.