بررسي پايداري عملكرد دانه گندم دوروم در مناطق گرم ايران تحت شرايط نرمال و تنش خشكي

با توجه به محدوديت آب كشاورزي در اغلب مناطق ايران بويژه مناطق گرم كشور، شناسايي و معرفي ژنوتيپ‌هايي كه در هر دو شرايط نرمال و تنش خشكي پتانسيل عملكرد  و پايداري عملكرد بالايي داشته باشند، از اهميت ويژه اي برخوردار است. به منظور بررسي اثر متقابل ژنوتيپ در محيط بر روي عملكرد دانه گندم دوروم در دو شرايط نرمال و تنش خشكي و دستيابي به ژنوتيپهايي با عملكرد پايدار در هر دو شرايط، تعداد 19 لاين و رقم گندم دوروم به همراه يك رقم گندم نان (مهرگان) بعنوان شاهد در دو ايستگاه تحقيقاتي اهواز و داراب با اعمال تنش خشكي و در دو ايستگاه تحقيقاتي دزفول و خرم آباد بدون اعمال تنش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و به مدت دو سال  زراعي (98-1397 و 97-1396)  كشت گرديد. پس از برداشت، تجزيه واريانس مركب و تجزيه پايداري به روش غير پارامتري رتبه و انحراف معيار رتبه  و روش چند متغيره امي بر روي دادههاي عملكرد دانه انجام شد. نتايج نشان داد كه ژنوتيپهاي شماره D-96-4 و  D-96-6 با خرم آباد، D-96-5،D-96-9 و D-96-18 با اهواز و ژنوتيپ شماره D-96-16 در كنار گندم نان مهرگان (D-96-3) با داراب و دزفول سازگاري خصوص خوبي دارند. براساس ميانگين عملكرد دانه و آماره پايداري ASV  در مدل AMMI1، ژنوتيپ هاي شماره D-96-11، D-96-17،  D-96-18 و D-96-20 و براساس رتبه و انحراف معيار رتبه، ژنوتيپ هاي D-96-13 و  D-96-18 بعنوان ژنوتيپهايي با عملكرد و پايداري عملكرد بالا انتخاب شدند. در نهايت ژنوتيپ شماره D-96-18 كه براساس هر دو روش از عملكرد و پايداري عملكرد بيشتري برخوردار بودند، بعنوان ژنوتيپ  برتر براي كشت در هردو شرايط آبياري نرمال و تنش خشكي آخر سال انتخاب شد.