وراثت پذيري اسيدهاي چرب كلزاي زمستانه در شرايط كاشت معمول و تاخيري

به منظور مطالعه نحوه توارث صفات مربوط به كيفت دانه شامل ميزان روغن دانه و اسيدهاي چرب كيفي كلزا تحت شرايط كاشت معمول و تاخيري، 31 ژنوتيپ شامل هفت لاين و سه تستر زمستاني و 21 دورگ F1 در قالب دو طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو تكرار در دو تاريخ كشت نيمه اول مهر (نرمال) و نيمه اول آبان (تأخيري) در مزرعه موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج كشت شدند (91-90). تجزيه واريانس مركب اختلاف معني‌داري بين تيمار‌ها از لحاظ ميزان روغن دانه و اكثر اسيد‌هاي چرب در هر دو شرايط كاشت نرمال و تاخيري نشان داد. از اين رو، تنوع ژنتيكي قابل توجهي از لحاظ همه صفات بين ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي وجود داشت. برآوردهاي وراثت‎پذيري عمومي و خصوصي اكثر صفات در شرايط كاشت تاخيري كمتر از شرايط كاشت معمول بدست آمد و اين امر عمدتا به‌دليل برآورد كمتر اجزاي واريانس در شرايط كاشت تاخيري بود. افزون براين، وراثت‎پذيري عمومي در هر دو شرايط كاشت معمول و تأخيري عموماً متوسط به بالا (بين 72.01 تا 100) برآورد شد. وراثت‎پذيري خصوصي صفات در هر دو شرايط كاشت از 20.81 تا 80.20 درصد در نوسان بود، بنابراين گزينش براي صفاتي با وراثت‎پذيري خصوصي متوسط به پايين در نسل‌هاي اوليه چندان راهگشا نخواهد بود و بهتر است براي بهبود اين صفات از پديده هتروزيس بهره‌مند شد. در هر دو محيط نقش اثر غير‌افزايشي ژن‌ها در كنترل صفات كيفي بيشتر مشهود بود، بنابراين گزينش براي اين صفات بدون بهره‌وري از اثر غالبيت ژني چندان مؤثر نخواهد بود.