ارزيابي پايداري عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي كلزاي زمستانه با استفاده از روش‌هاي ناپارامتري

ارزيابي ژنوتيپ‌هاي كلزا تحت شرايط محيطي مختلف، مي‌تواند در شناسايي ژنوتيپ‌هاي پايدار و با پتانسيل عملكرد بالا مفيد باشد. به منظور مطالعه پايداري عملكرد ژنوتيپ‌هاي كلزاي زمستانه، تعداد نه لاين پيشرفته جديد به همراه چهار رقم اكاپي، احمدي، نيما و نفيس در شش ايستگاه‌ تحقيقاتي اصفهان، همدان، كرج، كرمانشاه، خوي و زرقان در چارچوب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي به مدت دو سال زراعي (96-1394) ارزيابي شدند. نتايج تجزيه مركب عملكرد دانه نشان داد كه اثر محيط، ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ × محيط معني‌دار بود. معني‌دار بودن برهمكنش ژنوتيپ × محيط، بيانگر واكنش متفاوت ژنوتيپ‌ها در محيط‌هاي مختلف بود؛ از اينرو، امكان تجزيه پايداري ژنوتيپ‌ها وجود داشت. تجزيه خوشه‌اي ميانگين عملكرد دانه و آماره‌هاي ناپارامتري، ژنوتيپ‌هاي كلزا را در سه گروه اصلي قرار داد. بر اساس ميانگين رتبه همه آماره‌هاي ناپايداري مورد مطالعه، ژنوتيپ‌هاي G1، G2، G5 و G13 با كمترين مقادير ميانگين رتبه به عنوان پايدارترين و ژنوتيپ‌هاي G4، G11، G7 و G9 با بيشترين ميانگين رتبه به عنوان ناپايدارترين ژنوتيپ‌ها شناسايي شدند. همچنين نتايج نشان داد كه آماره‌هاي ناپارامتري Si^(3)، Si^(6)، NPi^(2)، NPi^(3)، NPi(4) و KR با ميانگين عملكرد دانه و مفهوم ديناميك پايداري رابطه داشتند، ازاين رو استفاده از اين روش‌ها براي گزينش ژنوتيپ‌هاي پايدار با عملكرد بالا در كلزاي زمستانه مناسب مي‌باشند. بر اساس اين آماره‌ها ژنوتيپ‌هاي G13 با ميانگين عملكرد دانه 4086 كيلوگرم در هكتار و G2 با ميانگين عملكرد دانه 3829 كيلوگرم در هكتار به عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار با عملكرد بالا شناسايي شدند و براي كشت در اقليم سرد و معتدل سرد كشور پيشنهاد مي‌شوند.