ارزيابي تنوع ژنتيكي در 273 ژنوتيپ گلرنگ جمع آوري شده از مناطق مختلف دنيا

مقدمه و هدف: گلرنگ (Carthamus tictorius) يكي از قديمي ترين گياهان اهلي شده دنيا است كه به طور عمده به عنوان دانه روغني در مناطق خشك و نيمه خشك دنيا كشت مي شود. با توجه به شرايط اقليمي دنيا كه در آن كمبود آب همواره محدود كننده كشت و كار مي باشد، اهميت گياهان متحمل به تنش خشكي نظير گلرنگ بسيار زياد خواهد بود. بنيان اصلاح ژنتيكي ارقام بر مبناي ايجاد تنوع و استفاده از تنوع ژنتيكي بنا شده است. در اين مطالعه به دنبال بررسي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ هاي جمع آوري شده از مناطق مختلف دنيا در راستاي شناسايي ژنوتيپ هاي برتر و شناسايي ارتباط موثر بين صفات خواهيم بود.مواد و روش ها: اين مطالعه با هدف بررسي 273 ژنوتيپ متنوع گلرنگ جمع آوري شده از مناطق مختلف دنيا در قالب طرح آگمنت با پنج شاهد گلدشت، صفه، پرنيان، فرامان و گلمهر كه همگي از ارقام معرفي شده گلرنگ مي باشند طي سال زراعي 99-98 انجام شد و صفات متنوعي چون عملكرد دانه، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، درصد روغن، تعداد شاخه فرعي، تاريخ گلدهي، قطر غوزه، خارداري و رنگ گل يادداشت گرديد. يافته ها: نتايج نشان دهنده وجود تنوع بالا از نظر همه صفات مورد ارزيابي بود به طوري كه ژنوتيپ هايي با بيش از 40 درصد روغن (ژنوتيپ هاي 190، 226 و 227) و ژنوتيپ هاي پر بارتر و زودرس تر از شاهدها مشاهده شد. به عنوان مثال كد 187: با 100 روز تا گلدهي، كد 167: با 105 روز تا گلدهي و كد 37: با 106 روز تا گلدهي، نسبت به گلدشت با 113 روز تا گلدهي زودرس تر بودند. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي نشان داد 3 مولفه اول توانستند بيش از 50 درصد از تغييرات را توجيه كنند. مولفه اول 21 درصد، مولفه دوم 18 درصد و مولفه سوم 12 درصد از تغييرات را توجيه كردند. نتايج تجزيه همبستگي جزء نشان داد كه ارتباط معني داري بين بسياري از صفات وجود دارد كه مي توان در فرايند اصلاح از آن ها استفاده نمود. از مهمترين آن ها مي توان به ارتباط بين رنگ گل و درصد روغن و همچنين ارتباط بين وزن هزار دانه و درصد روغن اشاره كرد.نتيجه گيري: به طور كلي نتايج نشان داد كه تنوع موجود در مواد ژنتيكي گلرنگ مي تواند تامين كننده فعاليت هاي هدفمند اصلاحي باشد.