تجزيه برهمكنش ژنوتيپ - محيط در ژنوتيپ هاي پيشرفته جو با استفاده از شاخص هاي مبتني بر مدل AMMI و BLUP

مقدمه و هدف: آزمايش هاي چند محيطي و بررسي برهمكنش ژنوتيپ و محيط نقش مهمي در انتخاب ژنوتيپ هاي پرعملكرد و پايدار در مناطق مختلف قبل از معرفي دارد. اين مطالعه با هدف ارزيابي مجموع ه اي از ژنوتيپ هاي پيشرفته جو از نظر عملكرد دانه و برخي از خصوصيات زراعي و همچنين تجزيه برهمكنش ژنوتيپ - محيط اجرا شد. مواد و روش ها: در اين مطالعه 19 ژنوتيپ جو در ايستگاه هاي تحقيقاتي مغان، زابل، گنبد و داراب در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار از نظر تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيكي، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملكرد دانه طي سال زراعي 1400-1399 مورد ارزيابي قرار گرفتند. يافته ها: نتايج تجزيه هاي آماري نشان داد اثرات محيط، ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ - محيط براي عملكرد دانه و ساير صفات معني دار بود. با توجه به معني دار بودن برهمكنش ژنوتيپ در محيط، آزمون نسبت درست نمايي (LRT) براي برهمكنش ژنوتيپ در محيط بر عملكرد دانه و ساير صفات ارزيابي شده و تجزيه بهترين پيش بيني نااريب خطي (BLUP) صورت گرفت. مقادير اجزاي واريانس ژنتيكي برآورده شده بر اساس روش BLUP نشان داد سهم برهمكنش ژنوتيپ در محيط در توجيه واريانس فنوتپي براي كليه صفات بالا بود. علاوه براين، در بين صفات ارزيابي شده ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملكرد دانه داراي بيشترين ميزان وراثت پذيري بودند. شاخص گزينش پايداري چندصفت (MTSI) ژنوتيپ هاي G5، G6، G8 و G17 را به عنوان برترين ژنوتيپ ها مشخص نمود. از طرفي با توجه به نتايج به دست آمده از باي پلات عمكلرد و ميانگين وزني نمرات مطلق (WAASB) ژنوتيپ هاي G5، G9، G10 و G17 با بيشترين عملكرد دانه و ضريب پايداري از ديگر ژنوتيپ ها متمايز شدند. نتيجه گيري: به طور كلي نتايج اين تحقيق نشان داد ژنوتيپ G5 داراي بيشترين سازگاري عمومي در بين ساير ژنوتيپ ها بود. ساير ژنوتيپ هاي انتخاب شده نيز داراي سازگاري خصوصي با برخي از مناطق گرم شمال و جنوب كشور بودند. از اين رو با بررسي پايداري اين ژنوتيپ‌ در چند سال زراعي ديگر و مشاهده برتري نسبي آن در مقايسه با ساير ارقام تجاري، مي توان آن را به عنوان يك رقم پايدار و پربازده معرفي نمود.